تحليل مفهوم بحران در ايجاد و تداوم دولت در عربستان سعودي

عربستان سعودي در دو سطح از بحران گرفتار است. بحران هايي كه مي تواند حيات و استمرار سياسي آن را با تهديد روبرو كند. از آن جايي كه در هفت دهه گذشته عربستان يكي از ستون هاي استواري امنيتي و بين المللي در كنار ايران در منطقه خاورميانه بوده است، هرگونه نااستواري مي تواند به ثبات و امنيت منطقه اي و روابط پيچيده ميان كشورهاي همسايه از جمله ايران لطمه وارد نمايد. اين دو سطح بحران ريشه در نوع و ساخت قدرت سياسي و علل ايجادگر و ثبات بخش آن در دهه هاي گذشته داشته است. بحران اول در نوع و ماهيت شكل دهنده دولت عربستان سعودي نهفته است. اين كشور شايد جزء معدود كشورهاي جهان باشد كه استقرار و دوامش بيش از آن كه ريشه در نيازهاي قوميتي، فرهنگي و تاريخي داشته باشد، حاصل اراده چند قبيله و خاندان عربي در كنار تمايل و خواست قدرت هاي جهاني و البته رواج نوعي مذهب ايدئولوژيك كه نقش قوام بخش و پيش برنده را در تحولات شبه جزيره داشته، استوار بوده است. محدوديت در مانيفست ساخت قدرت و دلايل نااستوار در پيدايش يك كشور به جاي آن كه موجب پيوندهاي قوام يافته گردد، حيات و ثبات عربستان را به عهدنامه هاي عربي فرو كاسته است. بديهي است كه با گسترش مناسبات و رشد فرهنگ مدني و البته متاثر از ايجاد رابطه با جهان بيروني، عناصر تقويت كننده و موثر در استقرار ثبات سياسي در عربستان با مشكل روبرو مي شود. بحران دوم به مذهب و گرايش ايدئولوژيك سلفي-وهابي برمي گردد كه خود موجب استقرار دولت عربستان شده است. اينك مي توان در يك الگوي هگلي اين گونه استنباط كرد كه با تغيير در مناسبات بين المللي و ايجاد مناقشه هاي جديد، نگرش و مذهب و آموزه هاي مترتب بر آن نه تنها ديگر عامل استحكام حكومت نيست كه به مهم ترين چالش اين كشور بدل شده است. به زبان ساده تر، سنتز برخاسته از تعارضات ميان ايدئوژي سلفي-وهابي چالشگر و مهم ترين بحران عربستان سعودي است. تداوم اين نگره تعارضات را گسترش مي دهد و با قطع اين ارتباط، حكومت مهم ترين دليل پيدايش خود را از بين مي برد. پرسش مهم در اين مقاله آن است كه اين دو سطح بحران از چه ويژگي ها و مميزاتي برخوردراند؟ و سوال دوم آن كه آيا عربستان سعودي مي تواند از چنبره رو به تزايدي كه تداوم و حيات سياسي و امنيتي آن را تهديد مي كند خارج شود يا خير؟ اين مقاله سعي دارد تا به اين مسائل نگاهي افكند.