خشونت هاي قومي- مذهبي در خاورميانه عربي از منظر بحران دولت- ملت سازي

خشونت هاي قومي و مذهبي در عصر پسا جنگ سرد به مهمترين واقعيت تلخ در بسياري از جوامع تبديل شده اند. در عصر حاضر، رواج و اشاعه تعارض هاي هويتي سبب شده اند مباحث ژئوپليتيكي تا حد قابل توجهي رنگ و بوي ژئوكالچري بيابند و سياست بين الملل نيز عمدتا ماهيت هويتي بيابد. خاورميانه با اختصاص يك چهارم خشونت و كشمكش هاي قومي و مذهبي جهان به خود، در بين مناطق گوناگون جهان به كانون محوري سياست و تعارض هاي هويتي مبدل شده است. اين پژوهش با روش تبييني علي- تحليلي و رويكرد نظري جامعه شناختي تاريخي- سياسي انجام شده است. پرسش تحقيق آن است كه مهمترين دلايل و عوامل جامعه شناختي و داخلي تاثيرگذار بر تشديد تروريسم و خشونت هاي قومي- مذهبي در خاورميانه عربي از اواخر دهه 1990 به اين سو كدامند؟ فرضيه تحقيق به اين صورت طرح مي شود: با تمركز بر رويكرد جامعه شناختي تاريخي- سياسي، مي توان گفت بحران دولت و ملت سازي و بحران هويت و مشروعيت سياسي ناشي از آن، نقش ماهوي، ژرف و مهم در ايجاد و بسترسازي براي تروريسم و خشونت قومي- مذهبي داشته است. البته نگارنده بر اين باور است كه همانند هر پديده اجتماعي ديگر، خشونت هم بايستي چند علتي نگريسته شود اما ضرورت ژرف كاوي مي طلبد كه موضوع با تمركز بر يك يا دو عامل تبيين و توضيح داده شود. مهمترين يافته اين تحقيق آن است كه در خاورميانه عربي، خشونت قومي و مذهبي كه اكنون بيشتر از گذشته فوران يافته است داراي عقبه تاريخي در يك سده اخير دارد. در گستره تاريخي، دو بحران سيستمي يعني بحران مشروعيت سياسي و بحران هويت، بستر ساز اصلي خشونت گرايي قومي - مذهبي و عدم رفتارهاي دموكراتيك و بي ثباتي در منطقه بوده اند.