علل واگرايي بين ايران و جمهوري آذربايجان در پرتو نظريات امنيت منطقه اي

پس از فروپاشي اتحاد شوروي و استقلال جمهوري آذربايجان از آن، بنا به دلايلي چون عوامل هويت بخش مشترك، اهميت اقتصادي، ژئوپلتيكي و امنيتي، مقامات جمهوري اسلامي ايران درصدد برقراري رابطه حداكثري با اين جمهوري تازه استقلال يافته برآمدند، اما بايد اذعان داشت كه با وجود برخي فرصت ها براي ارتقاي سطح روابط دو كشور، در عمل روابط تهران ـ باكو تحت تأثير عوامل چالش زاي داخلي و خارجي در سطح مطلوبي قرار نداشته و با فراز و نشيب هايي همراه بوده كه اين عوامل به نوبه خود تهديد هاي فرا روي دو طرف را افزايش داده و منجر به تعميق و تشديد واگرايي ميان دو كشور شده است. با توجه به اين موارد سؤالي كه نگارندگان پژوهش حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي و با به كارگيري نظريه مجموعه امنيت منطقه اي در صدد پاسخ به آن برآمده اند اين است كه با وجود تجانس جمعيتي، وابستگي ژئوپلتيكي و جغرافيايي و اشتراكات فرهنگي، تاريخي و مذهبي ميان دو كشور ايران و جمهوري آذربايجان، چرا روابط دو كشور به جاي همگرايي و همكاري رو به سردي نهاده است؟ و اينكه با توجه به مقدورات و محذورات پيش روي هر يك، فضاي حاكم بر روابط دو كشور در آينده به چه سمت و سويي در حركت است؟ طبق يافته هاي پژوهش حاضر مناسبات حداقلي ميان طرفين متأثر از تبعات سياسي ـ ژئوپلتيكي بحران قره باغ و عدم وجود استراتژي مدون و هدفمند جمهوري اسلامي ايران در قبال اين بحران، مناسبات راهبردي جمهوري آذربايجان با ايالات متحده و رژيم صهيونيستي و مداخله روسيه جهت محدود كردن دامنه فعاليت ايران در منطقه قفقاز جنوبي بوده است.