رويكرد اجتهادي علامه شرف الدين و مسئله اتحاد جوامع اسلامي معاصر

يكي از مهم ترين دغدغه هاي انديشمندان معاصر اسلامي ترسيم ارتباط بين دو متغير اختلافات مذهبي و اتحاد اسلامي بوده است. استنباط ارائه شده از اين دو متغير در برخي موارد، جوامع اسلامي را با بحران هاي مختلفي مواجه كرده كه افراط گرايي هاي مذهبي در دوره معاصر نمونه بارز آن است. انديشه برخي علماي معصر به نحوي سمامان يافته است تا عليرغم پذيرش اختلافات مذهبي به اتحاد جوامع اسلامي به مثابه «امت» نيز آسيبي وارد نشود. يكي از اين انديشمندان معاصر، سيد عبدالحسين شرف الدين موسوي عاملي(۱۲۹۰-۱۳۷۷ق) است كه به عنوان يكي از مناديان بزرگ اتحاد اسلامي، اتّحاد ميان مذاهب را نه به معناي مصالحه در باورهاي مذهبي، بلكه به معناي همگرايي آن جوامع در برابر دشمنان اسلام، طرح مي كند. علامه شرف الدين با بكارگيري روش اجتهاد در دو عرصه اصول و مباني ديني (فقه وفاق) و عرصه فروع ديني و تطبيق ميان احكام فرعي ديني (فقه خلاف) درصدد ارائه اين راهبرد است كه عمده اصول دين، ميان مذاهب اسلامي، مشترك بوده و آن‌ها مي‌توانند با محوريّت اين اصول، عليه دشمنان اسلام، متّحد شوند و اختلاف هاي موجود در ديدگاه هاي فقهي هرگاه بر اساس ضوابط اجتهاد، باشد، مورد احترام همه مذاهب است. تحليل مسئله اختلافات مذهبي و ارتباط آن با اتحاد اسلامي در نظام انديشگي علامه شرف الدين به نحوي قابل ارائه است كه در مكانيزمي خاص، پذيرش اختلافات مذهبي مي تواند محور اتّحاد و همگرايي جوامع اسلامي عليه دشمنان مشترك نيز باشد.