تحليلي بر هماهنگي «عقل نظري» و «عقل عملي» در تربيت اسلامي: مطالعه موردي سليمان بن صرد خزائي

تربيت را ميتوان مجموعه اي از بايد و نبايد ها، بر مبناي هست و نيست هاي انسان و محيط پيرامونش دانست. در نتيجه آدمي در اين مسير نيازمند دو شان شناخت و عمل است. هدف اين پژوهش معرفي عقل نظري و عقل عملي به عنوان دو بال پرواز انسان تا اوج و بررسي لزوم هماهنگي بين آنهاست. در اين پژوهش با بهره گيري از روش تحليلي استنتاجي سعي شده است، با توصيف عقل نظري و عملي در متون ديني، چگونگي اين هماهنگي استنتاج شود و با روش تحقيق تاريخي، سرنوشت سليمان بن صرد خزائي، متناسب با چگونگي عملكرد او در هماهنگي عقل نظري و عملي تحليل شود. در اين راستا با تمركز بر «تشخيص حق و باطل» به عنوان شاخصه اصلي عقل نظري و «اطاعت از حق و اعراض از باطل» به عنوان شاخصه اصلي عقل عملي، اين نتيجه مطرح مي¬شود كه انسان تنها در بستر استفاده هماهنگ از عقل نظري و عقل عملي، مي¬تواند به كمال برسد و در اين مسير لازم است، خود را شناخته و دريابد در هر كدام از اين دو شان چقدر توانا است؛ تا اينكه بتواند در موقعيت هاي مختلف، متناسب با ضعف و قوتهاي اين دو بال، بين آنها هماهنگي ايجاد كند.

Nurture is a set of dos and don ts which is based on human and his surroundings. Therefore, he is in need of both cognition and action. The aim of this study is to introduce practical and theoretical reasoning as two wings to fly humans to the peak and to evaluate the needs for coordination between them. Deductive analysis has been used in this study to describe theoretical and practical reasoning in religious texts and conclude how to create harmony between them. The historical research is also used to study the fate of Sulayman ibn Sard Khazaei and analyze his acts regarding the coordination between theoretical and practical reasoning. In this context, with a focus on right and wrong diagnosis as the main characteristic of theoretical reasoning, and obedience to the truth and turn away from the false as the main characteristic of practical reasoning, it is suggested that humans can only reach perfection with coordinated use of practical and theoretical reasoning. It is necessary for them to reach self-knowledge and understand the strength of these two wings so that in different situations, according to the weaknesses and strength of each two, they are able to create harmony between them.