جايگاه فلسفه ورزي در علم ها بويژه علوم انساني و نسبت آن با فلسفه تعليم و تربيت

براي پرداختن به چنين موضوعي نخست به نظر مي رسد نويسنده بايد ديدگاهش را نسبت به فلسفه و فلسفه ورزي روشن نمايد. گرچه در آغاز چنين دوگانه اي را نمي پذيرم، اما پيشتر اين رخداد در تاريخ فلسفه و به دنبال آن فلسفه هاي پس آيند رخ داده است و نيز بسياري از دوگانگي هاي ديگر . گاهي منتقدان اين دوگانگي ،يكي را نفي و ديگري را برتر نشانده اند و گاهي تلاش كرده اند نشان دهند كه چنين دوگانگي ها بر بنياد وجود نداشته است. از همين رو من اينجا فلسفه ورزي را به جاي فلسفه نشانده ام و بر اين باورم كه فلسفه نتيجه يا محصول فلسفه ورزي است.. پرداختن به فلسفه و فلسفه ورزي در علم ها نيز چنين است. در اينجا مراد من مرور ديدگاههاي فلسفي تاثير گذار در علم ها نيست. بلكه در نطر آوردن اين نكته است كه فلسفه ورزي چگونه علم هارا به پيش مي بردو دگرگون مي كند ، و كارايي و ناكارايي كارآموزان علمي تا چه اندازه وابسته به ناتواني شان در فلسفه ورزي است. بسياري پرسش هاي ديگر نيز هست كه در اين راه بر مي آيند.پس بر سر همه اينها لازم مي آيد، گفته شود فلسفه ورزي چيست، چه نسبتي با علم ها پيدا مي كند و فلسفه تعليم و تربيت در اين راه چكاري مي تواند انجام دهد.؟ فلسفه ورزي و علم هر دو از انسان سر مي زنند، انساني كه مي تواند بينديشد. بنابر انسان و انديشيدن او نقطه اشتراك اين دو است. در بالاترين مفهوم، پرسش قرار دارد كه ناشي از كنجكاوي انسان در مورد چيز ها ست. اگر انسان كنجكاوي نداشته باشد پرسشي بر نمي آيد و اگر پرسش بر نيايد علم و فلسفه بر نمي آيند و كل اين فرايند فلسفه ورزي است. فلسفه ورزي پرسيدن پرسش هاي اساسي و كلي در مورد بنياد چيز ها ست. بنابر اين در فلسفه ورزي تمايزي بين علم و فلسفه نيست. انجه كه ممكن است بين آنها تمايز ايجاد كند، شيوه پاسخ دادن به آن پرسش هاست. ازينرو علم و فلسفه اي كه فلسفه ورزي را فراموش كنند، به تكرار پاسخ هاي ديگران و يا به خاطر سپردن آن، چنان كه در آموزشگاه ها و دانشگاهها مرسوم است، كاري ديگري نخواهد توانست انجام دهند. با اين حال هنوز اين پرسش باقي است كه فلسفه ورزي چيست؟ پرسش ديگري كه تفكر در باره آن به زمينه فلسفه تعليم و تربيت باز مي گردد، اين است كه آيا فلسفه ورزي ذاتي انسان است و انسان بدون كوشش و تلاش به آن دست مي يابد يا نياز مند تربيت است. ازينرو در اين مقاله سه پرسش اساسي پيش گفته مورد برسي قرار خواهد گرفت1. فلسفه ورزي چيست؟2.نسبت فلسفه ورزي با علم ها و بويژه علوم انساني چيست؟3.فلسفه تعليم و تربيت چگونه با فلسفه ورزي ارتباط پيدا مي كند و ازينرو چه نسبتي ها با آموزش علم ها دارد؟