بررسي علل و عوامل افول دانشگاه جندي‌شاپور در سده‌هاي نخست اسلامي

Examine the Causes of Decline in the First Centuries of the Islamic University of Jundishapur

ضعف و انحطاط دولت ساساني در سده 7 م، نابودي بسياري از نهادهاي سياسي و فرهنگي ايران را در پي داشت. با اين حال، برخي از مراكز علمي و فرهنگي اين دولت از جمله دانشگاه جندي‌شاپور (مركز آموزش پزشكي) هم چنان در دوران اسلامي به كار خود ادامه دادند. امتيازهاي خاص علمي و حضور دانشمندان مجرب، تضميني بر حيات علمي اين مركز در سه سده¬ي نخست اسلامي بوده است. اين نهاد علاوه بر حفظ حضور خود در اين دوران، تأثير به سزايي نيز در علم و دانش پزشكي دوران اسلامي بر جاي گذاشت؛ اما به مرور زمان زمينه‎هاي زوال و افول آن آشكار گرديد. هدف اين مقاله كه با استناد به منابع اصلي و به شيوه توصيفي و تحليلي تدوين شده است، بررسي و تبيين عوامل افول دانشگاه جندي‌شاپور مي¬باشد. سؤالي كه در اين پژوهش مطرح است، اينكه چه عواملي باعث شد كه اين مركز علمي بعد از سده¬ها فعاليت كم¬كم تضعيف شده و نهايت در پايان سده¬ي سوم هجري تعطيل شود. در پاسخ به اين سؤال مي‎توان اين فرضيه‎ها را مطرح كرد كه؛ عواملي چون تأسيس بغداد و ظهور كانون‌هاي علمي اين شهر از يك طرف با روي كار آمدن عباسيان و برخي بحران‌هاي سياسي كه در سده¬ي 3 هجري قمري به وقوع پيوست افول اين دانشگاه را در پي داشت و اين مركز كهن‌سال علمي در غالب مكتب‌هاي جديد علمي به راه خود ادامه داد.

Weakness and degeneration of the Sasanian state in the 7th century and the destruction of much of Iran s political and cultural institutions followed. However, some scientific and cultural centers of the state, including the University Jundishapur (Hospital) also continued to work in the Islamic period. Points of special scientific and highly qualified scientists, guarantee the scientific life of the center in the first three centuries of Islam. This institution in addition to maintaining its presence in this era, a great influence in the science and medical knowledge has left the Islamic period, but over time it became apparent areas of deterioration and decline. The purpose of this article is based on original sources and descriptive and analytical methods have been developed to assess and explain the factors is the decline of Jundishapur University. The question in this research is, what caused the Science Center After decades of little activity weakened and the end of the third century AD, to be shut down. In response to this question can be posed the hypothesis that; factors such as the establishment of Baghdad and the emergence of scientific cells from one side of the city, with some of the Abbasid and political crises in the centenary of the 3 A.H. took place on the wane in the university in the Center of ancient and scientific in terms of new scientific schools.