سرزمين گيلان خاستگاه نقاشي‌هاي ديواري در ايران

گيلان خاستگاه نقاشي‌هاي ديواري بقعه‌ها در ايران است و آن به دليل حضور پر رنگ علويان از قرن دوّم هجري در گيلان است. گيلان و ديلمان پشت كوههاي البرز، پناهگاه امن علويان رانده شده از دست خلفاي بني اميه و بني عباس، پذيراي همه‌ي كساني شد كه دل در گرو عدالت و مبارزه داشتند. علويان كه از متن مردم و جامعه برخاسته بودند، بر عليه‌ي بيداد برخاستند و در كنار مردم جا گرفتند، سرانجام حكومت زيدي علوي در گيلان پا گرفت و كيائيان حدود 300 سال با قدرت تمام در گيلان حكومت كردند و دربار آنان مركز و كانون فعاليت علمي و هنري بود. سلاطين كيايي به فرهنگ و هنر عنايت ويژه داشتند و با حمايت از دانشمندان و هنرمندان سبب اعتلاي اين هنرها گرديد. نقاشي و تصويرگري از جمله هنرهايي بود كه سخت مورد توجه‌ي سلاطين كيايي قرار گرفت و اساس نقاشي‌هاي ديواري مذهبي از همان هنگام نهاده شد. بزرگترين شاهنامه‌ي مصوّر به دستور ميرزا علي سلطان كيايي تأليف گرديد. ساختن و تأسيس خانقاه و تكايا و مساجد از جمله اقدامات سلاطين كيايي بود و تذهيب و تزئين اين مراكز نيز مورد حمايت اين حكّام بود. نقاشي‌هاي ديواري بقعه از سنت تصويرگري ايراني، از فرهنگ عامه‌ي مردم و از مذهب شيعه تأثير پذيرفته و موجب بدايع و ظرايف و زيبايي در اين عرصه گرديده است. اين مقاله به چگونگي و دلايل پيدايش نقاشي‌هاي ديواري در گيلان و به محتواي برخي از مجالس نقاشي ديواري به عنوان جزيي از ميراث معنوي جامعه‌ي گيلان اشاراتي دارد.