تأمّلي كوتاه بر رخدادهاي اجتماعي مؤثّر بر ادبيّات پايداري از آغاز تا مشروطه

ادبيّات، همواره تابع رويدادهاي سياسي و اجتماعي است. مسائلي كه در ادبيّات مطرح مي شوند از تغييرات مهم در جامعه تأثير مي پذيرند. اين عوامل، زمينه را براي بررسي تأثير رويدادهاي اجتماعي در ادبيّات فراهم مي كند. از نخستين قرن‌هاي پس از اسلام، آثاري هست كه در آن ادبيّات پايداري ،به صورت اعتراض و انتقاد سياسي و اجتماعي يافت مي شود. سرآغاز پيدايش اين نگرش انتقادي و پايداري همواره با دوره‌هاي آشفتگي اجتماعي و سياسي اين مرز و بوم، مقارن بوده است. در نخستين قرن‌هاي پس از اسلام نهضت شعوبيه با بينش خاص خود، درخور توجّه است. نهضت اسماعيليه نيز در برابر تسلّط كلامي اشاعره، مخصوصاً پس از شدّت يافتن تعصّب هاي مذهبي از قرن پنجم و ششمو تسلط قبايل ترك بر ايران و همچنين نهضت تصوّف كه نهضتي مذهبي بود در برابر فساد جامعه پديد آمد. پس از آن حملۀ مغول واقع شد و نهضت سربداران هم حاصل نگرش انتقادي در برابر انديشه حاكم و پايداري در برابر آن است. بارزترين تجلّي ادبيّات پايداري، در عصرمشروطه مي باشد كه هدف اصلي آن پيكار براي اصلاح جامعه و بهبود شرايط مردم بود. در اين پژوهش كه به روش اسنادي تهيه شده به بررسي اجمالي اين رخدادهاي سياسي و اجتماعي و تأثير آن بر گسترش ادبيّات پايداري و واكنش اديبان پرداخته شده است.