بررسي تاثير هندسه در معماري مساجد دوره صفوي

AN INVESTIGATION ON INFLUENCE OF GEOMETRY ON FORMATION OF MOSQUES OF SAFAVID ERA

هندسه يكي از مهمترين عوامل در شكل گيري آثار معماري ايراني است. اين امر مصداقي است بر اهميت و ضرورت مطالعه هندسه، به ويژه زماني كه معماري عبادتگاه ها مورد بررسي قرار گيرد، تاثير ويژگي هاي هندسه دوچندان مي شود. هندسه مساجد همواره از آن نظر براي مسلمانان داراي اهميت بوده است كه بيشترين تاثير را در ايجاد حس مكان مقدس در مسجد داشته است. مساجد دوره صفوي از بناهاي با ارزش و زيباي معماري ايراني- اسلامي است. اين مقاله به بررسي اصول هندسي رعايت شده در طراحي مساجد دوره صفوي مي پردازد. فرضيه پژوهش بر اين است كه كه مساجد صفوي نمي تواند تنها بر مبناي اصول سازه و به منظور تزئين آن شكل گرفته باشد و حتما در طراحي آن از اصول هندسي و تركيبات خاصي استفاده شده است. در اين مقاله مباني نظري كاربرد هندسه در معماري و تاثير هندسه در شكل گيري پلان ونماهاي مساجد دوره صفوي بررسي مي گردد. روش بررسي در اين پژوهش از نوع كيفي – توصيفي بوده كه به مطالعات نمونه ها پرداخته است و روش گرد آوري از طريق اطلاعات كتابخانه اي و مطالعات ميداني بوده است. دستاوردهاي پژوهش نشان دهنده آن هستند كه در دوره صفوي استفاده از نظم هندسي درپلان همواره با بهره گيري از اصول هندسي، مقياس، تعادل و تناسب بوده است.

Geometry is one of the most important factors in the formation of Iranian Architecture. This is an indication of the importance and necessity of studying geometry; especially when architecture of places of worship is examined the impact of geometric features is doubled. Geometry of mosques always was important for Muslims and it had maximum effect in creating a sense of sacred place. Safavid mosques are of valuable and beautiful monuments of Iranian and Islamic architecture. This paper aims to explore the geometry observed in design of mosques of Safavid era. The hypothesis is that Safavid mosques cannot be formed based on the structural principles to decorate them and certainly specific compounds and precise geometrical drawings are used in their design. In this paper, the theoretical foundations of geometry in architecture is reviewed then the impact of geometry in formation of plans and facades as well as geometry of domes of mosques of Safavid era are examined. The method of this study was qualitative-descriptive one that investigated samples and information was collected through library and field studies, respectively. The research findings indicate that in Safavid era use of geometric order in the plan always has been along with taking advantage of geometry, scale, balance and proportion.