مفهوم محرميت در شهر ايراني اسلامي

traditional architecture, privacy, Iranian-Islamic city, introversion, Utopia

معماري گذشته و سنتي را مي توان سرشار از مفاهيمي دانست كه براساس فرهنگ، عقايد و انديشه اسلامي ايراني معنا مي يابد. يكي از مفاهيمي كه با ريشه گرفتن از فرهنگ اسلامي و باورهاي ديني به عرصه معماري سنتي ايران راه يافته، موضوع «محرميت» است. اين موضوع سبب شده است كه نماي بيروني خانه ها كه بخش اعظم سيماي شهر را تشكيل مي دهند اغلب به صورت ديواري بلند و كاهگلي بوده و فقط درب ورودي زينت بخش آن باشد. پنجره هاي اين خانه ها نيز اغلب كوچك و ساده بوده و در قسمت بالاتر از طبقه اول ساخته مي شدند تا از اشراف عابران به داخل جلوگيري شود. اين ويژگي ها سبب مي شد تا سيماي شهرهاي اسلامي جلوه خاصي به خود گرفته و محرميت به عنوان يك باور ديني در آن مشخص باشد. با توجه به آنچه در باب اصول ارزشي و چگونگي به كارگيري آنان در معماري سنتي ايران سخن به ميان آمد، اهميت و ضرورت بررسي مفهوم محرميت در شهر ايراني اسلامي را نشان مي دهد. اين مقاله به بررسي مفهوم محرميت در شهر ايراني اسلامي مي پردازد. هدف از اين پژوهش روشن كردن اهميت حريم و محرميت و تاثير آن در ساختار شهرهاي ايراني و اسلامي مي باشد. در اين مقاله ابتدا به بررسي مفهوم محرميت و اهميت آن و سپس به تاثير آن در جلوه شهرهاي اسلامي مي پردازيم. روش بررسي در اين پژوهش از نوع كيفي_توصيفي بوده و روش گرد آوري از طريق اطلاعات كتابخانه اي و مطالعات ميداني بوده است. دستاوردهاي پژوهش نشان دهنده آن هستند كه محرميت يكي از اصول اساسي حاكم بر هستي و پديده هاي آن است كه تأثيرات آن در ساختار كالبدي- فضايي معماري سنتي ايران غير قابل كتمان است كه به گونه اي بس شاخص و هنرمندانه در معماري پس از اسلام ايران زمين كالبد يافته است.

Old and traditional architecture can be considered as full of concepts which have been signified based on Iranian- Islamic thoughts, beliefs and culture. One of the concepts rooted from Islamic culture and religious beliefs entering into the field of Iranian traditional architecture is the issue of “privacy”. This has caused exterior façade of the houses which form main part of cities’ appearance, to be seen as tall and thatched walls, having decoration only in its entrance. Windows of the houses are also are mostly small and simple, being placed at upper part of 1st floor in order to prevent pedestrians’ adjacency to inside of the house. These characteristics caused Islamic cities to take special appearance and privacy to be distinguished in it as a distinction of religious belief. Considering what was mentioned in the field of principles of valuing and their way of using in Iranian Traditional Architecture, the importance and necessity of investigation of concept of privacy seems significant in Iranian-Islamic cities. Present article proceeds on investigation of concept of privacy in Iranian-Islamic cities. The aim of current investigation was to study importance of privacy and its effect on the structure of Iranian-Islamic cities. In this article, first we will proceed on investigation of concept of privacy and then its effects on appearance of Islamic and Iranian cities. Research method of present study was qualitative-descriptive and the required data were collected through library data and field studies. Findings of the study indicated that one of the main principles ruling the universe and its phenomena is privacy, effects of which cannot be denied in the spatial-physical structure of Iranian Traditional Architecture which have been formed highly artistically and masterly in the post Islam Architecture of Iran.