نقش عوامل جغرافيايي در پراكندگي و گسترش گويش تالشي در شمال ايران

گروه هاي قومي در طي روندهاي زماني و مكاني در محدوده اكولوژيكي و جغرافيايي خاصي استقرار يافته اند و هويت قومي خويش رابه اين نواحي بخشيده اند. مهمترين ويژگي فرهنگي اقوام , زبان يا گويش آنهاست كه در اين سرزمين ها دچار تغيير و تحول مي گردد. بويژه از آن جهت كه موانع طبيعي و اشكال جغرافيايي ناحيه چگونه در حفظ اصالت يا تحول و تطور, تاثيرپذيري و يا حتي اضمحلال و استحاله گويش قومي رايج موثر بوده است. در منطقه ي جنوبي درياي خزر كه همچون طوقه اي بين ساحل خزري و زنجيره اي از كوهستان هاي شمالي ايران محصور شده است و ويژگي هاي طبيعي متفاوتي از سرزمين هاي پيرامون خود داشته است, پراكندگي و گسترش گويش ها تا حد زيادي متاثر از جغرافياي اين منطقه است. پراكندگي گويش تالشي به عنوان غربي ترين گويش خزري, دامنه هاي شرقي رشته كوهي به همين نام انطباق يافته است كه همچون سدي طبيعي منطقه خزري را از حوضچه هاي مرتفع آذربايجان جدا مي سازد. امتداد شمالي جنوبي طولاني اين اين رشته كوه بين سفيدرود و جلگه كورا و برش عرضي آن بوسيله حوضه هاي رودخانه اي متعدد موجب انسجام ناپذيري داخلي تالش ها و در نتيجه تنوع وسيع داخلي لهجه ها در بين خود گويشوران تالشي گرديده است. ضمن آنكه در بخش هايي كه محدوده تالش زبان شكل باريك وشكننده اي يافته, با ورود اقوام مهاجر دچار استحاله زباني گرديده و در برخي بخش ها نيز از گويش هاي مجاور تاثير پذيرفته است. از اينرو اين مقاله بر آن است كه عوامل جغرافيايي و مكاني موثر در عدم انسجام گويش تالشي, نحوه ِپراكندگي آن و نيز واپس نشيني آن در برخي محدوده ها را مورد بررسي قرار دهد