بررسي ريشه شناسي چند واژه شرق گيلان (املشي)

دسته‏بندي لهجه‏ها و گويش‏هاي اصلي و فرعي زبان‏هاي مستقل ايراني امري بس دشوار است. گويشِ گيلكي نيز از اين مقوله مستثنا نيست و آن به نوبه‏اش مقسم بزرگي است كه انواع گونه‏هاي زباني يا لهجه‏اي را در برمي‏گيرد. برابر سنت معمول و متعارف، گويش گيلكي را به دو شاخه بيه‏پس و بيه‏پيش تقسيم مي‏كنند و اين تقسيم‏بندي قبل از آنكه مبتني بر اطلس جغرافيايي باشد بر اطلس زبان‏شناختي استوار است و تفاوت فاحش ميان اين دو دسته بيشتر در عرصة لهجه و حوزة واژگاني است و بسيار كمتر در بخش ساختارهاي صرفي و نحوي. خوشبختانه هنوز كه عارضة تغيير شگرف جهاني بر چهرة گويش‏هاي ايراني، به ويژه گيلكي، ننشسته است. در بستر عميق اين فرهنگ واژگاني وجود دارند كه از عهد باستان تا دورة جديد باقي مانده‏اند، حتي واژگاني كه اساساً نمي توان اثري از آن را در فارسي دري و زبان فارسي نو يا زبان زندة ديگري سراغ گرفت و گيلكي آن واژگان را حفظ كرده‏است. اين پژوهش چشم‏اندازي تاريخي به تغيير زبان در طول زمان دارد؛ به عبارتي ديگر، به طور خيلي اجمالي و گذرا، به بررسي اتيمولوژي و تحول تاريخي و معناييِ چند واژه از گويش املشي كه ريشه در تاريخ باستان دارد، مي‏پردازد. اتيمولوژي يا ريشه‏شناسي علمي است كه بررسي زبان و واژگان آن را بر عهده دارد و تاريخ تحول يك واژه در طول زمان را مورد بررسي قرار مي‏دهد.