نگاهي بر كاربرد پسوندها و پيشوندها در زبان گيلكي

نتايج اين مقاله نشان مي دهد كه كاربردي كردن زبان هاي بومي ايراني مي تواند بازويي توانا براي زبان (رسمي و ملي) فارسي باشد و در گسترش زبان ملي براي بي نياز كردن و پالايش آن از واژه هاي غيرمأنوس كه همراه با فن آوري هاي روز ، بار سفر را به كشورهاي ديگر مي بندد بهره جست . امروزه واژه هاي بومي از چند سو تحت فشار قرار گرفته اند . كه در زبان گيلكي نيز بي تأثير نيست . فشار از سوي سلطه گويش هاي مركزي – خوش آيند نبودن محاوره براي اكثريتي از مردم روستا و شهر – گرايش سفت وسخت به گويش تهراني و فراموش كردن واژه هاي بومي و هويتي خويش از سوي نسل جوان . آقاي مهدي ناصح مطلق در اثر تحقيقي خود « زبان آذربايجان و وحدت ملي ايران » در صفحه 4 مي گويد : « همه ي ايرانيان بايد زبان فارسي و ادبيات گرانقدر را كه ميراث نياكان بزرگوار ماست گرامي بدارند و در ترويج . گسترش آن بكوشند ولي معناي بزرگداشت زبان اين نيست كه گروهها و مردم ديگر شهرستان ها زبان محلي را فراموش كنند.مقاله حاضر نشان مي دهد پسوندها و پيشوندها در زبان فارسي بعنوان يكي از اركان مهم واژه سازي به كار مي روند گيلكي نيز نه تنها از اين قانون جدا نمي باشد بلكه از پسوندها و پيشوندها در استفاده هاي خاص و عام و در كاربردهاي بسيط براي ساختن مصادر مختلف با معاني متفاوت از يك وسيله ي اصلي استفاده مي گردد در حالي كه در زبان فارسي عموماً براي ساختن مصدر و اسم مركب به كار مي روند . بر اين اساس مقاله حاضر به بررسي و دسته بندي پيشوندها و پسوندهاي متصل به مصادر اصلي و تغييراتي كه از نظر معني و ساختار در آنها مي دهد ، مي پردازد لازم به ذكر است كه در زبان گيلكي برخي ريشه هاي پاره اي از افعال با گذشت زمان از بين رفته اند برخي كاربردهاي پيشوندي در يك وجه به سبب استفاده فراوان به صورت معنايي ريشه اصلي درآمده است . در اين زبان ، فعل با فاعل از نظر شمار مطابقت مي كند و براي نشان دادن زمان ، وجه و نمود پسوندهايي وجود دادر ؛ مفاهعيم نفي ، سئوال و ... در افعال زماندار با پسوند نشان داده مي شوند و ساخت افعال از اسامي و بالعكس و ديگر فرايندهاي اشتقاقي به راحتي و به وفور صورت مي گيرد ، كه اين خود عاملي است در غناي اين زبان .