بازنگري خانوادة گويش تنكابني و تحليل ساخت فعل در آن

بيان مسئله:با آنكه در سراسر مازندران و گيلان بيشتر مردم زبان خود را گيلكي مي‌نامند، ولي از گيلكي‌زبانان اين دو استان سه زبان مستقل شنيده ‌مي‌شود كه در طبقه‌بندي زبان‌هاي كرانة جنوبي درياي خزر تنها به دو زبان مازندراني (تبري) و گيلكي آن اشاره شده‌است. گويش تنكابني پرگويشورترين نمونه از زباني است كه ويژگي‌هاي زبانشناختي متمايز از دو زبان ديگر دارد. مقالة پيش رو بدنبال پاسخ براي دو پرسش اصلي است: نخست دربارة آن زبان سوم مردمي كه زبان خود را گيلكي مي‌دانند، و دوم واكاوي ساختار فعل درگويش تنكابني كه از بارزترين وجوه مميز آن ستاك متفاوت آن است.روش تحقيق دربارة خانوادة زباني شيوة كتابخانه‌اي و براي بررسي فعل روش ميداني بصورت ضبط گفتگو (شامل پرسش‌هاي هدفمند و درخواست خاطره‌گويي) با ده گويشور بومي بوده‌ و از داده‌هاي پژوهشي مربوط به سال‌هاي پيش نيز استفاده شده‌است. نتايج تحقيق در مورد خانوادة زباني بر اساس شواهد تاريخي،زبانشناختي و انسان‌شناختي تحولي مؤيد آن است كه اين گويش بايد متعلق به زبان سومي همپايه با گيلكي و تبري باشد، و هر سه زبان، فرزندان زبان خاموش گيلكي مادر هستند كه دو شاخة آن بطور مشخص در مازندران به كارمي‌روند. در مورد تحليل فعل نيز، نتايج بيانگر نمودبنيان (در تقابل با زمان‌بنيان) بودن ستاك فعل در گويش تنكابني است. يافته‌هاي اين بررسي تحليلي، از يك سو در مطالعات گويش‌شناختي، رده‌شناختي و جامعه‌شناسي زبان مي‌تواند كارآمد باشد و به تصحيح درخت خويشاوندي زبان‌هاي ايراني و تثبيت جايگاه زبان مازندراني غربي در آن و نيز ارائة اطلس دقيق‌تري از زبان‌هاي كرانة جنوبي درياي خزر كمك نمايد، و از سوي ديگر، معرف ويژگي خاص ساختار ستاك فعل در گويش رو به زوال پرجمعيت‌ترين گويشوران‌ يك زبان از دسته زبان‌هاي كاسپي است.