بررسي فرآيند فرديتِ يونگ در قصه‌ي «ماهي سياه كوچولو» صمد بهرنگي

ساختار رواني شخصيت انسان‌ها، بر اساس نظريه‌ي يونگ علاوه بر خودآگاه و ناخودآگاه فردي، تحت تأثير افكار و رفتارهايي است كه از نياكان خود به ارث برده‌اند. اين افكار و رفتارها، معمولاً در ميان تمام اقوام و ملل يكسان است. يونگ اين مفاهيم مشترك را كه در ضمير ناخودآگاه بشر جاي دارد «آركي تايپ» يا «كهن الگو» مي‌نامد. در ميان آثار ادبي، داستان‌هاي كودكان را مي‌توان بستر مناسبي براي تحليل و بررسي عناصر آركي تايپي به شمار آورد؛ چرا كه در اين نوع از داستان‌ها، بر جنبه‌هاي آموزشي و تربيتي تأكيد ويژه‌اي دارند. قهرمان طي بازسازي روان خود با عناصر سازنده‌ي ناخودآگاه جمعي روبرو مي‌شود و در نهايت منجر به پي بردن به حقايق دروني‌اش مي‌شود و او را در رسيدن به فرديت و سلامت روان كمك مي‌كنند. قصه‌ي ماهي سياه كوچولو، در مجموعه آثار صمد بهرنگي يك قصه‌ي خودشناسانه است. ماهي سياه كوچولو كه نماد آرمان‌گرايي و آزادانديشي است، در راه شناخت «خود» به «فرآيند فرديت» مي‌رسد. در اين مقاله ضمن تحليل كهن الگوي فرديت، به چگونگي دست يابي شخصيت ماهي سياه كوچولو به تفرد و سلامت رواني پرداخته و ظرفيت‌هاي تحليل روان‌كاوانه در داستان‌هاي كودكان نشان داده شده است.