مطالعه و بررسي بن مايه هاي ادبيات علمي- تخيلي در ادبيات قديم عربي

انگيزه¬هاي تكنولوژيكي در جنگ جهاني دوم منجر به خلق گونه جديدي از ادبيات شد كه از آن تحت عنوان ادبيات علمي- تخيلي نام برده مي شود. هر چند كه رد پاي اين نوع ادبي را مي توان در آثار قديمي و قرون وسطي ديد اما قريب به اتفاق ناقدان، ژول ورن را پيشگام اين نوع ادبي مي دانند. پرداختن به ادبيات علمي- تخيلي در ادبيات عربي موضوعي است كه تا چندين دهه پيش مورد غفلت واقع شده بود و توفيق الحكيم اولين نويسنده اي بود كه اين ژانر را به ادبيات عربي شناساند. و پس از آن بسياري از ناقدان مقالات پراكنده اي را در باب ريشه هاي اين ژانر ادبي در ادبيات قديم و فولكلور ادبي منتشر ساختند. اما اين موضوع تاكنون به صورت يك پژوهش منسجم مورد بررسي قرار نگرفته است لذا در تحقيق حاضر با رويكردي تحليلي به اين موضوع پرداخته شده است و ضمن پرداختن به دلايل و شواهد ناقداني كه موافق يا مخالف وجود بن مايه هاي اين نوع ادبي در ادبيات قديم عربي هستند، تلاش شده است تا داستان هايِ قديميِ عربي را كه رنگ و بوي علمي- تخيلي دارند استخراج كند و و بررسي شود كه تا چه اندازه با آن چه ما امروزه آن را ادبيات علمي- تخيلي مي ناميم منطبق مي باشند. اين پژوهش به نتايجي دست يافته است از جمله اينكه با كمي تسامح در تعريف ادبيات علمي تخيلي، داستان هايي را در ادبيات قديم عربي مي توان يافت كه كاملا رنگ و بوي علمي- تخيلي دارند مانند داستان «اصحاب الطاووس» در هزار و يك شب، «عبدالله بري و عبدالله بحري»، برخي از داستان هاي سند باد، داستان سيف بن ذي يزن، داستان انگشتر جادويي، داستان اسب شگفت انگيز و. ... در همه اين داستان ها به وضوح مي توان ريشه ها و بن مايه هاي ادبيات علمي- تخيلي و بارور ساختن تخيل را ديد.