برنامه ريزي و آمايش مناطق مرزي ايران ( مطالعه موردي: برنامه هاي پنج ساله توسعه )

آمایش سرزمین مجموعه اقداماتی است كه به منظور ساماندهی توزیع و پراكندگی انسان و فعالیت ها در فضای جغرافیائی انجام میگیرد. از دیدگاه آمایش سرزمین هر منطقه باید متناسب با قابلیت ها، نیازها و موقعیت خود از طیف مناسبی از فعالیت های اقتصادی و اجتماعی برخوردار باشد. مناطق مرزی به دلیل تماس با محیط های گوناگون از ویژگی های خاصی برخوردارند. وجود مبادلات و پیوندهای فضایی دو سوی مرز، بین كشورهای مجاور و آسیب پذیری ها و تهدیدات مختلف در این مناطق اهمیت ویژه ای را در فرآیندهای برنامه ریزی های توسعه و امنیت دارند. پژوهش حاضر به دنبال بررسی و تحلیل راهبردهای آمایش مناطق مرزی كشور در برنامه های پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران می باشد. بدین منظور، با تجزیه و تحلیل اسناد برنامه های اول تا پنجم سعی در شناخت جایگاه آمایش مناطق مرزی در نظام برنامه ریزی كشور و همچنین راهبردهای سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی - فرهنگی مورد توجه قرار گرفته در هریك از برنامه ها دارد. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و گرداوری اطلاعات به شیوه كتابخانه ای و تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز به شیوه كیفی و تفسیری صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد كه در هر یك از برنامه های توسعه، راهبرد خاصی بیشتر مورد توجه قرار گرفته ولی در مجموع در برنامه اول تا پنجم راهبرد اقتصادی بیشتر مورد ملاحظه قرار گرفته است. همچنین راهبردهای در نظر گرفته شده برای مناطق مرزی، تفاوت های مناطق مختلف مرزی كشور را نادیده گرفته اند و به همه مناطق بصورت یكسان توجه نشان داده اند.