تحليل گراديانت شهري روستايي به منظور شناسايي عوارض توسعه شهري -كلانشهر تهران با رويكرد اكولوژي سيماي سرزمين

Urban-rural gradient analysis to identify the effects of urban development in Tehran metropolis: a landscape ecology approach

تهران كلان شهري است كه به علت معضلات عديده محيط زيستي، نيازمند برنامهريزي جامع و اصولي است. شناخت گراديانت شهري روستايي و برنامهريزي بر اساس آن در ارتقا عملكردهاي محيط زيستي شهرها بسيار حائز - اهميت است از طرفي تحليل گراديانت شهري روستايي گامي موثر براي مطالعه الگوي شهر تهران بوده و كمك - شاياني به برنامهريزان به منظور حركت در جهت پايداري شهري خواهد نمود؛ لذا اين نوع تحليل ميتواند در قالب مطالعات علمي در جهت برنامهريزيهاي آتي بسيار مهم و كاربردي باشد. به منظور كميسازي متريكهاي منتخب گراديانت شهري روستايي كلان شهر تهران از تصوير ماهوارهاي سال 6102 ميلادي ) - TIRS – OLI ، Landsat 8 ) استفاده شد. پوشش زمين در چهار طبقه عمده طبقهبندي شد؛ پوشش گياهي، اراضي باز، اراضي انسانساخت و آب. ترانسكتهايي به ابعاد km 4 * km 4 در چهار جهت اصلي مركز شرق، مركز غرب، مركز شمال و مركز جنوب، به - - - - مركزيت مركز تجاري كلان شهر تهران واقع در منطقه 06 شهرداري تهران عبور داده شد. متريكهاي اكولوژيكي NP ، PD ، PLAND و ED در دو سطح سيماي سرزمين و كلاس، براي تحليل فضايي گراديانت شهري روستايي كلان - شهر تهران به كار گرفته شد. نتايج اين پژوهش حاكي از پيوستگي بالاي لكههاي انسانساخت و كاهش محسوس مساحت لكههاي پوشش گياهي و اراضي باز در مركز تجاري كلان شهر تهران و از هم گسيختگي بالا در لكههاي پوشش گياهي با افزايش فاصله از ترانسكت مركزي است. در اين پژوهش روند تغييرات متريكهاي مذكور در طول ترانسكتهاي عبوري به تفصيل تحليل شد است.

Tehran is a metropolis with dire need of a comprehensive and principled plan capable of addressing its numerous environmental problems. Studying the rural-urban gradient and devising the urban plans accordingly can play an effective role in improving the environmental performance of the cities. As such, the urban-rural gradient analysis can be a major step in investigating the Tehran’s land use pattern and a major boon for planners in their efforts toward achieving urban sustainability in this city. As a result, conducting this type of analysis in the form of scientific studies can be of significant utility for future planning. In this study, the chosen metrics of Tehran metropolis rural-urban gradient were quantified using satellite images (TIRS–OLI, Landsat 8) pertaining to the year 2016. Land cover was classified in four major categories: vegetation land, open land, built-in land, and water. A number of 4 km × 4 km transects were laid passing the four main directions of center-east, center-west, center-north and center-south, and centered at the commercial center of the city in district 12. Ecological metrics NP, PD, PLAND and ED in both landscape level and class level were employed for spatial analysis of urban-rural gradient of Tehran metropolis. The results of this study show the great continuity of man-made spots and a significant reduction in the area of vegetation spots in the commercial center of the city, as well as substantial fragmentation of vegetation spots with distance from the central transect. This study also thoroughly analyzed the trend of changes of abovementioned metrics over the laid transects.