تجدّد، سنّت و روشنفكر

حديث پرفراز و نشيب روشنفكران ايراني از آغاز پرچالش و پر از رمز و راز بوده است. روشنفكران از همان ابتدا با سنت ديرپاي جامعه ايران، روبه رو بوده اند. آنان همچنين مي بايست به روياروئي فكري با تجدد نيز همت مي‌گماردند. بدون ترديد تعيين نسبت سنت و تجدد با روشنفكران ايراني كار چندان سهل و آساني نبوده است، بلكه به سختي انجام پذيرفته و آنان را در مقابل انواع چالش‌ها، التهابات و نيز آسيب‌ها، مشكلات و ناكامي-ها قرار داده است. روشن است كه روشنفكران دوران مشروطيت كاملا شيفته و مجذوب مباني اصلي تجدد شده اند. اين روشنفكران حتي از سنت و شرايط زندگي جامعه خويش پا را فراتر گذاشتند و اميد را بر محور دستاوردهاي تجدد به دنياي غرب مي نشاندند و با ديد غرب به جامعه خويش و مشكلات آن مي‌نگريسته اند و همچنين نقطه بنيادين آسيب شناسي روشنفكران ايراني است كه متأسفانه با ذهنيت ديگر به سراغ عينيت و واقعيت اجتماعي خويش شتافته اند. از آنجائي كه چنين وضعيتي نقش و تأثير بسزاي خويش را در تمامي تحولات برجاي گذاشته است. نگارنده در اين مقاله بر آن است به بررسي نهضت مشروطيت در ايران از ديدگاه تجدد و سنت كه تغيير نظام حقوقي را به دنبال داشته و در همه كشورهائي كه حكومت مطلقه در آنها به نظام مشروطه تبديل شده، تحولي بنيادين در نظام حقوقي آن كشورها صورت گرفته است، انجام دهد.