رسالت قفل‌ها در كيفيت بصري تزيينات كاشي (نمونه موردي: مسجد جامع يزد)

مسجد جامع يزد درخشان‌ترين بناي اين شهر است كه بدون ترديد يكي از شاهكارهاي بديع معماري مساجد ايران به شمار مي‌آيد. در اين مسجد تغييرات زيادي در تاريخ، متناسب با زمان خود انجام گرفته است. اين مسجد داراي تزيينات متنوع و منحصربه‌فردي است كه همين امر باعث تمايز آن با ديگر مساجد ايران شده است. مطالعات زيادي در مورد مسجد جامع يزد و اهميت آن مشاهده مي‌كنيم كه اغلب اين مطالعات در رابطه با قديمي‌ترين عناصر معماري موجود، تاريخ يابي، تشخيص تحولات در ادوار مختلف مسجد، تزيينات كتيبه‌ها و خطوط بوده است؛ اما تاكنون درزمينهٔ قفل‌شدن نقوش و عناصر، چگونگي كنار هم قرار گرفتن عناصر، كيفيت بصري آن‌ها در مفهوم نمادين و فلسفي به‌منظور تأثيرگذاري رواني بر نيايشگر و تقويت حس وحدانيت مطالعاتي صورت نگرفته است. علاوه بر اين تركيب اين نقوش و درگيري آنها با هم قفل‌هاي بي‌نظيري را پديد مي‌آورند كه به لحاظ زيباشناسي حائز اهميت مي‌باشند كه اين موضوع از ديدها پوشيده مانده است.روش انجام اين تحقيق، كتابخانه‌اي و ميداني است. پس از حضور در محل و مشاهده آرايه‌هاي معماري مسجد جامع، از نزديك و همچنين تهيه تصوير با دوربين ديجيتال و بزرگ‌نمايي، براي شناخت دقيق قفل‌ها بكار رفته و همچنين فنون ساخت قفل‌ها، چگونگي شكل‌گيري تناسب بين حروف و كلمات، نحوه طراحي، تركيب طرح و مصالح به‌كاررفته به‌عنوان عامل بصري تأثيرگذار هم ازنظر مفهومي و هم بصري در قالب تصوير مورد بررسي و آناليز قرار مي‌گيرد؛ كه نتيجه اين مطالعات در مقاله مورد تحليل قرارگرفته است. بخشي از نتايج اين پژوهش، شناختن قفل ها، بررسي هدف استفاده از قفل در كيفيت بصري تزيينات و دسته‌بندي آن‌ها بر اساس تكنيك‌هاي مختلف است. مجموع اين دستاوردها مي‌تواند دستمايه هنرمندان معاصر قرار گيرد و در روند فعاليت‌هاي پژوهشگران آينده تأثيرگذار باشد.