رديابي و بازسازي حدگسترش درياچه‌ نمك دركواترنر به كمك شواهد ژئومورفولوژيك؛ راهبردي در شناخت و مديريت پتانسيل‌ها و بحران‌هاي درياچه نمك

درياچه‌ها از جمله مهمترين عوارض سطح زمين هستند كه به دليل حساسيت آن‌ها به آب و هوا، رسوبات و تهنشست‌هاي قديمي، بهترين شاخص براي تفسير آب وهواي گذشته مي باشد. به همين دليل تفسير مراحل تكامل و بازسازي گذشته درياچه ها از جمله مهم ترين ابزارهاي مديريتي محيط هاي پيرامون درياچه قلمداد مي شود. به همين دليل اين نوشتار در رابطه با مطالعه درياچه نمك در حوضه مركزي كشور تلاش دارد ابتدا به رديابي حد نهايي درياچه مبتني بر شناسايي شواهد مورفولوژيكي بپردازد. در ادامه جمع آوري و تحليل نظريات مختلف گستره و وسعت پيشين درياچه نمك از جمله اهدافي است كه مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد. در مقام باز سازي گذشته محدوده اين درياچه بخش جنوب غربي وتا اندازه اي قسمت غربي بهترين مكان براي بررسي آثار وشواهد حدود گسترش درياچه مي باشد. همچنين آثار وشواهد موجود حاكي از تغييرات آرام ولي پيوسته وعاري از فعاليت هاي ناگهاني بوده كه شيب كم و وسعت مخروطه افكنه هاي دلتايي شاهدي بر اين رخداد مي باشند. وسعت درياچه‌ نمك در كواترنر بخش هايي از شرق شهر قم وجنوب تهران (ورامين) را احاطه نموده است اين شرايط در اطراف درياچه‌ حوض سلطان و درياچه‌ي نمك به رغم حاكميت تكتونيك فعال، شواهد تغييرات اقليمي شامل افزايش بار رسوبي رودخانه هاي ورودي و افزايش حجم مخروط افكنه ها عامل اصلي جدايش درياچه نمك از درياچه‌ي حوض سلطان مي باشد. بنابراين شواهد فوق الذكر نشان دهنده‌ي پيوستگي درياچه هاي نمك و حوض سلطان در كواترنر هستند. بنابراين در تفسير و تحليل اين تغييرات، سه عامل مهم در تغييرات تراز درياچه‌ها نقش داشته اند كه عبارتند از: تغييرات نئوتكتونيك، تغييرات اقليمي و فعاليت‌هاي آنتروپوژنيكي به ويژه در دهه‌هاي اخير. اين سه عامل از مهم ترين دست اندركاران موثر در تغييرات وسعت درياچه نمك از گذشته تا كنون محسوب مي‌شود.