زنان و فضاهاي عموميِ خصوصي‌سازي‌شده در شهر

با شكل‌گيري فرايند جهاني شدن و ارتباطات جهاني، شاهد تغيير چهره شهرها و ايجاد منظري متفاوت از پيش هستيم. تحت تاثير اين جريان به واسطه جدال ميان شهرها، بر سر جذب سرمايه، صنايع، گردشگران، متخصصان و نيروهاي خلاق، تصوير شهر از اهميت زيادي برخوردار شده است. يكي از موضوعات در اين ميان، تبديل شدن فضاي عمومي به عنوان كالايي براي فروش است. در اين راستا، جنبش جهاني كه به دنبال ليبراليسم بازار و كمرنگ كردن نقش دولت‌هاست، روند خصوصي‌سازي بسياري از امكانات و تسهيلات شهري، از جمله فضاهاي عمومي را در بسياري از شهرهاي جهان تسريع بخشيده است. ﯾﮑﯽ از اين فضاهاي عمومي خصوصي‌سازي‌شده، مراكز خريد چندمنظوره يا «شاپينگ‌مال‌«هاست. مطالعات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ اين مراكز، جزيي اساسي از ﭼﺸﻢ‌اﻧﺪاز ﺗﺠﺎري اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﻧﯿﺎ هستند و ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﯽ و ﺗﻮرﯾﺴﻢ يافته‌اند. در اين ميان، عده‌اي نسبت به شكل‌گيري شاپينگ‌مال‌ها ديدگاهي انتقادي دارند و عده‌اي ديگر به جذابيت اين فضاها براي زنان اشاره مي‌كنند. اين پژوهش به دنبال اين است كه نخست، ديدگاه‌هاي موجود درباره خصوصي‌سازي فضاهاي عمومي در شهرها و پيامدهاي آن؛ دوم، پاسخگويي يا عدم پاسخگويي شاپينگ‌مال‌ها به رفع نياز زنان به فضاي عمومي در شهر؛ و سوم، مسائل و مشكلات مال‌ها در دنيا و به طور ويژه در شهر تهران با تاكيد بر نيازهاي زنان را تبيين نمايد. در اين نوشتار با مطالعه انبوه آثار در باب خصوصي‌سازي فضاهاي عمومي به طور عام و شاپينگ‌مال‌ها به طور خاص، در ابتدا با روش توصيفي به بررسي و نقد اين مراكز در دنيا و سپس ايران پرداخته مي‌شود و در پايان، نتيجه‌گيري از موارد فوق ارائه مي‌گردد. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهند مال‌هاي شهر تهران نقاط ضعف متعددي دارند كه از آن جمله است: عدم مكان‌يابي و طراحي مناسب و نيز كمبود امكانات و جاذبه‌ براي گروه‌هاي مختلف، به ويژه زنان. در پايان پيشنهادهايي به منظور رفع اين نقاط ضعف ارائه شده است.