هويت زنانه، شهر نئوليبرالي و رسانه‌هاي ارتباطي نوين

شهرهاي نئوليبرالي در چند دهه اخير براي ايجاد فضاي تجاري خوب، منابع عمومي را به ساختِ زيرساخت‌هاي مناسب براي تجارت اختصاص داده‌اند و با اين كار رفاه شركت‌ها را جايگزين رفاه مردم كرده‌اند. پشتوانه فرهنگي اين تغييرات، پست‌مدرنيسم و حمايت از آزادي انتخاب مصرف‌كننده در مورد محصولات و سبك‌هاي زندگي بوده است. از سوي ديگر رسانه‌هاي ارتباطي نوين هم‌سو با اقتضائات سرمايه‌داري و مقوم فرهنگ پست‌مدرن، سه‌گانه‌اي به‌هم‌پيوسته را تشكيل داده‌اند. سرمايه‌داري نئوليبرال در فضاي جديد شهري در دو جهت گام برداشته است. نخست، تحققِ فضايي آن در شهر، نهادهاي مرتبط با عرصه عمومي و ساحت‌هاي ديگر زندگي روزمره را كه استفاده تجاري و شخصي نداشته‌اند، تضعيف نموده است و در وهله بعد با ايجاد فناوري‌هاي آفرينش اطلاعات، فرهنگ پست‌مدرني را تقويت كرده كه بر اساس بازشناسي خودپسندانه هويت و جنسيت بنا شده است. بسياري با ناديده‌گرفتن اين كليت، بر اين باورند كه بسياري از هويت‌هاي تحت سلطه از جمله زنان در شرايط اجتماعي جديدِ جهاني امكان رهايي يافته‌اند. در اين مقاله تلاش شده است شقوق مختلف اين امر مورد كاوش قرار گيرد. براي اين كار از يك سو به بررسي سياست‌هاي نوسازي شهري در دهه اخير و از سوي ديگر به تحليل محتواي فيلم‌هاي مرتبط به حوزه زنان در نسبت با تكنولوژي‌هاي ارتباطي نوين پرداخته‌ايم. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد روند فعلي جهاني‌شدن و رسانه‌هاي نوين ارتباطي كه مبتني بر هويت‌هاي متكثر و موقتي است، امكان خودشناسي حقيقي و به رسميت شناخته شدن هويت‌هايي چون هويت زنانه را نه تنها تقويت نكرده، بلكه تضعيف نموده است. امكانات فضايي شهري به‌جاي اينكه به گفت‌وگوي واقعي ميان افراد و هويت‌هاي مختلف اختصاص داده شود به بهره‌جويي اقتصادي تخصيص داده شده و مواجهه مستقيم افراد در شهر به مراكز خريد و تجاري و براي هدف سرگرمي، محدود شده است. رسانه‌هاي ارتباطي نيز گرچه در ظاهر برخي از مرزبندي‌هاي تثبيت‌شده هويتي و جنسيتي را منعطف مي‌سازند ولي در بستر انتزاعي آن، بيش از هر چيز طبق قواعد سرمايه‌داري جديد عمل مي‌شود. به اين ترتيب شاهد شكل‌گيري هويت زنانه حول مصرف و صنايع زيبايي و لاغري هستيم.