ارزيابي مفهوم قلمروگرايي در ارتقاي حس امنيت زنان در فضاي محله‌اي (نمونه موردي: محله ايران، منطقه 12 شهرداري تهران)

قلمروگرايي يكي از شاخص‌هاي مهم رضايت‌مندي افراد، به‌خصوص زنان از امنيت فضا است و بر حضورپذيري آنها تأثير شگرفي دارد. اين مفهوم، در كنار تأثير عوامل كالبدي، به‌عنوان حس مالكيتي كه استفاده از فضاي اجتماعي را تحت تأثير قرار مي‌دهد، مي‌تواند با تقويت روحيه نظارت، ضامن برقراري حس امنيت در سطح محله باشد. به همين دليل است كه به‌عنوان يكي از معيارهاي مورد توجه در رويكردهاي نوين مرتبط با امنيت شهري در نظر گرفته شده است. بررسي و تعمق در بافت‌هاي سنتي كشور نشان مي‌دهد كه توجه به اين مفهوم در محلات سنتي، در قالب‌هاي متعددي چون تعريف حدود و ثغور آنها، طراحي سلسله‌مراتب فضايي و...، قلمرو نسبتاً مطلوبي را براي حضور زنان در محلات فراهم مي‌آورده است، هرچند اين امر منتج از دوگانه مهم خانه/شهر و تحت تأثير هنجارهاي اجتماعي-فرهنگي، الگوي جدايي قلمروهاي زن و مرد را ايجاد مي‌نموده است؛ ليكن با تغييرات حاصل از گذشت زمان در ساختار محلات و از بين رفتن ابعاد كالبدي و محتوايي مفهوم قلمروگرايي، اين بافت‌ها به گونه‌اي ناموفق عمل مي‌كنند. لذا اين پژوهش با تأكيد بر قلمروگرايي به عنوان متغير مستقل، تأثير آن بر احساس امنيت زنان در مقايسه با مردان (به عنوان متغير وابسته) را در فضاي محله‌اي مد نظر قرار داده است. روش پژوهش حاضر از نوع پيمايشي و تحليل همبستگي است. جامعه آماري در اين پژوهش را ساكنان محله ايران واقع در منطقه 12 شهر تهران، تشكيل مي‌دهند. نمونه‌ها به شيوه تصادفي خوشه‌اي انتخاب شده و 200 پرسش‌نامه در ميان افراد توزيع شده است. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS-22 نشان مي‌دهد كه در ميان زنان و مردان، تفاوت قابل ملاحظه‌اي در ميزان احساس امنيت بر اساس معيارهاي قلمروگرايي، همچون احساس تعلق به فضا، تعريف عرصه‌ها، نشانه‌گذاري محيطي، كيفيت فضاهاي عمومي و... وجود دارد. نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد با توجه به تغييرات ايجادشده در ساختار سلسله‌مراتبي محلات در مقايسه با گذشته، زنان نسبت به مردان حس مالكيت و قلمروگرايي كمتري دارند.