معرفي و شناخت ضريح نقره(چهارمين ضريح) حرم مطهر حضرت رضا(ع) واقع در موزه‌ي آستان قدس رضوي

چهارمين ضريح مقبره‌ي امام رضا(ع) مشهور به شير و شكر، يكي از آثار ارزشمند موجود در موزه‌ي آستان قدس رضوي در شهر مشهد است كه در پروژه‌ي حاضر، مورد بررسي قرار گرفته است. ساخت اين ضريح، حدود 2 سال (از 1336 تا 1338هجري شمسي) طول كشيده و در سال 1338 شمسي بر فراز مقبره‌ي امام رضا (ع) نصب گرديده‌است. پس از حدود 40 سال در سال 1379 شمسي به دلايل متعدد، از جمله آسيب‌هاي به وجود آمده در آن، با ضريح ديگري، كه به ضريح سيمين و زرين شهرت دارد، تعويض شده است. ضريح چهارم، پس از حدود 5 سال نگه‌داري در خزانه، در سال 1384 شمسي براي نمايش عمومي به موزه‌ي آستان قدس رضوي، منتقل گرديده ‌است و همچنان در اين مكان، مورد بازديد عموم قرار دارد. اين اثر، به غير از ارزش‌هاي والاي معنوي، مذهبي و فرهنگي كه دارد داراي ارزش‌هاي بسيار زياد هنري و زيبايي‌شناسي نيز بوده كه مجموعه‌ي اين ارزش‌ها، اين اثر را بسيار شاخص و برجسته نموده‌اند. بر اين اساس، مسأله‌اي كه در طول اين پژوهش مدنظر قرار داشت، شناخت هرچه بيشتر و بهتر اين اثر مي‌باشد تا بتوان چنين اثر برجسته و منحصر به فردي را به درستي به همگان معرفي نمود و در ادامه براي حفظ و نگهداري آن گام‌هاي مؤثري را برداشت. روش پژوهش به صورت مطالعاتي- ميداني و آزمايشگاهي از نوع موردكاوي بوده و ابزارهاي گردآوري داده‌ها شامل مطالعات كتابخانه‌اي، بررسي منابع موجود در رابطه با ضريح، مصاحبه با چند تن از صاحب‌نظران و هنرمندان مربوطه، مشاهدات بصري، عكاسي دقيق با دوربين ديجيتال و مشاهدات ميكروسكوپي با استفاده از لوپ ديجيتال بوده است. نتايج پژوهش نشان داد كه در ساخت اين ضريح، از مواد مختلفي از جمله نقره، طلا، برنج، آهن و چوب استفاده شده است. تقريباً تمامي قسمت‌هاي آن، با طرح‌هاي زيبا و ظريف گياهي قلمزني شده و دور تا دور بخش‌هاي بالايي پنجره‌ها كتيبه‌هاي قلمزني شده‌اي از آيات قرآن بر روي ورق طلا وجود دارد. بر اساس منابع موجود، سقف اين ضريح، آهني، گوي و ماسوره‌هاي آن از جنس نقره و روكش‌هاي آن از طلا، نقره و مينا مي‌باشد. اميد است با انجام اين پژوهش، اين اثر برجسته و منحصر به فرد، مجددا مورد توجه قرار گرفته و در ادامه، اقدامات مؤثري در راستاي آسيب شناسي و سپس حفاظت و مرمت اين اثر و ديگر آثار مشابه صورت گيرد.