بررسي نقش مشاركت بهره¬برداران در توسعه پايدار اكوسيستم¬هاي مرتعي

امروزه با در نظر گرفتن تشديد روند فرسايش طبيعي خاك و سير قهقرايي پوشش¬گياهي، بررسي اثر بهره¬برداري غير اصولي و نامتعادل بر وضعيت مراتع و به دنبال آن نابودي اكوسيستم¬هاي مرتعي امري ضروري و پر اهميت است. فعاليت¬هاي مشاركتي نظير قرق و كاهش شدت چرا از طريق رعايت ظرفيت چرايي توسط دامداران تاثير به سزايي بر بهبود وضعيت مراتع دارند. در اين تحقيق نقش مشاركت دامداران در بهبود وضعيت مرتع از طريق اعمال قرق و جلوگيري از ورود انسان و دام به مدت 4 سال در سطح 95 هكتار از مراتع حوزه¬آبخيز زيدشت شهرستان طالقان و مقايسه آن با مرتع همجوار با مساحت 100 هكتار كه هيچگونه اقدام مديريتي در آن صورت نگرفته و بطور مستمر مورد بهره¬برداري قرار گرفته، بررسي و ارزيابي شده است. جهت تحقق اين مهم ابتدا با بهره-گيري از روش¬هاي علمي و فني متناسب با شرايط منطقه نسبت به شناسايي گونه¬هاي گياهي، تفكيك تيپ¬هاي مرتعي، اندازه¬گيري توليد، ظرفيت و تعيين گرايش مرتع اقدام شد. نتايج حاصل از اندازه¬گيري¬هاي انجام شده نشان مي¬دهد در محدوده قرق شده، ميزان علوفه قابل برداشت، 69 كيلوگرم در هكتار، توليد، 38 كيلوگرم در هكتار و ظرفيت مرتع 4/1 واحد دامي در هكتار در ماه نسبت به عرصه چرا شده توسط دام¬هاي روستائيان بيشتر است. همچنين علاوه بر پارامترهاي كمي اندازه¬گيري شده، گرايش وضعيت مرتع در محدوده حفاظت شده توسط دامداران پيش-رونده و در محدوده آزاد پس¬رونده و وضعيت سلامت اكوسيستم اين محدوده نامطلوب تعيين شده است. از اين¬رو مي¬توان همكاري و مشاركت بهره-برداران در حفظ اكوسيستم و حيات آبخيزها را به عنوان راهكار مديريتي مناسب در تحقق اهداف توسعه پايدار برشمرد و عدم توجه به نقش و جايگاه بهره¬برداران را به عنوان عامل تخريب و نابودي عرصه-هاي منابع¬طبيعي و عدم موفقيت طرح¬هاي اجرايي دانست