امكان‌سنجي تخمين پارامترهاي منحني سنجه رسوب با استفاده از ويژگي‌هاي فيزيكي و ريخت‌سنجي در حوزه‌هاي آبخيز فاقد آمار

به دليل كمبود امكانات، نظارت و بازبيني پيوسته دبي رسوب در بيشتر رودخانه¬ها ممكن نيست و به طور معمول از معادله سنجه براي برآورد رسوب¬دهي استفاده مي¬شود. پژوهش حاضر به منظور بررسي ارتباط پارامترهاي منحني سنجه رسوب با ويژگي‌هاي فيزيكي و ريخت‌سنجي حوزه آبخيز در 14 ايستگاه هيدرومتري داراي آمار مناسب در استان مازندران، حداكثر يكنواختي در كاربري (جنگل) و فقدان بندهاي اصلاحي رسوب‌گير و سيل‌گير در بالادست ايستگاه‌ها انجام شد. در ادامه 16 ويژگي فيزيكي و ريخت‌سنجي از طريق كاربرد الحاقيه Hydro Arc در نرم افزار ArcGIS براي حوضه¬هاي بالادست تمامي ايستگاه‌ها تعيين شد. داده‌هاي متناظر دبي رسوب در هر يك از ايستگاه¬هاي هيدرومتري كنترل شد و داده¬هاي پرت حذف گرديد. سپس منحني سنجه رسوب كلي براي هر يك از ايستگاه‌هاي مورد مطالعه ترسيم و معادلات سنجه رسوب استخراج شد. در ادامه تمامي 16 ويژگي فيزيكي و ريخت‌سنجي حوزه¬هاي آبخيز به همراه ضريب α و توان β وارد نرم¬افزار SPSS شد. نتايج همبستگي اسپرمن بين ويژگي‌هاي فيزيكي و ريخت‌سنجي با ضريب α و توان β نشان داد كه در سطح اعتماد 99 درصد بين فراواني آبراهه و نسبت گردي حوضه با ضريب α و ضريب فشردگي و طول حوضه نيز با توان β داراي همبستگي مي¬باشند. همچنين نتايج همبستگي در سطح اعتماد 95 درصد نشان داد كه بين محيط حوضه با ضريب α و ويژگي‌هاي محيط، فراواني آبراهه، نسبت كشيدگي و فاكتور فرم حوضه با توان β همبستگي معني‌دار مي¬باشد. بر اساس نتايج پژوهش حاضر به طور كلي با افزايش نسبت گردي، فاكتور فرم، فراواني آبراهه و متوسط شيب حوضه ضريب α كه مرتبط با ميزان فرسايش-پذيري سطح حوزه آبخيز است افزايش و توان β كه مرتبط با قدرت حمل جريان است كاهش مي‌يابد. همچنين با افزايش مساحت، محيط و ضريب فشردگي ميزان توان β افزايش مي¬يابد. در نهايت نسبت به تخمين ضريب و توان α و β معادله سنجه رسوب با استفاده از برخي ويژگي‌هاي فيزيكي و ريخت‌سنجي حوزه آبخيز و روش رگرسيون دو متغيره اقدام گرديد