ارتباط متقابل انواع وجهه و حقوق اجتماعي در بررسي بي‌ادبي كلامي: مطالعۀ موردي نمايش‌نامه‌هاي اكبر رادي

Interrelation of Different Types of Face and Sociality Rights in the Study of Impoliteness: The Case study of Akbar Radi s Plays

در پژوهش حاضر ابتدا رويكرد اخير كالپپر (b2011) در بررسي بي‌ادبي كلامي معرفي شده است. كالپپر در اين رويكرد به پنج الگو براي بي‌ادبي كلامي قائل است كه عبارتند از سه نوع وجهه (فردي؛ رابطه‌اي؛ اجتماعي) و دو نوع حقوق اجتماعي (تساوي؛ وابستگي). وي در نظريۀ خود به ارتباط نزديك اين مفاهيم اشارۀ گذرايي كرده است. با توجه به اينكه تاكنون در دنيا به اين مسأله پرداخته نشده است، در اين مقاله به رابطۀ ميان انواع وجهه و حقوق اجتماعي و جزئيات هريك از آن‌ها پرداخته شد. پيكرۀ مورد پژوهش شامل 21 نمايش‌نامه‌ از اكبر رادي است كه در مجموعه¬اي به نام روي صحنۀ آبي منتشر شده‌اند. در اين تحقيق، هفت نوع ارتباط ميان انواع وجهه و حقوق اجتماعي شناسايي شد كه از ميان آن‌ها ارتباط ميان وجهۀ فردي و رابطه‌اي و ارتباط ميان وجهۀ رابطه‌اي و حقوق اجتماعي آزادي- تحميل در فرهنگ ايراني داراي اهميت ويژه‌اي هستند، كه طبعاً در بررسي بي‌ادبي كلامي بايد به آن‌ها توجّه ويژه شود. توجه به اين روابط به پژوهشگران در درك بهتر و عميق‌تر وجهه در مفهوم عام و در فرهنگ ايراني به طور خاص كمك خواهد كرد.

In this study, first, Culpeper’s approach to verbal impoliteness has been introduced. In his approach, Culpeper suggests five strategies, i.e., attacking the quality face, relational face, social identity face, communicative and equity rights. He also mentions the interrelatedness of the different kinds of face and sociality rights. As this kind of interrelatedness has not ever been investigated around the world and of course in Iran and also the importance of concept Face, the present paper, using the so-called approach, has investigated the subject. Ruye Sahne-ye Abi including 21 plays of 40s-70s written by Radi was the corpus of the study. In the end, seven kinds of relationship were recognized amongst which the relationship between Quality Face and Relational Face and between Equity Rights and Relational Face were of the special importance in Iranian collective culture. All the seven relationships, specially the two latter ones, have to be considered in interpreting impoliteness phenomenon in the above culture. Paying attention to these relationships will help researchers make a more comprehensive sense of the concept face in general and in Iranian culture in particular.