تبيين نقش هنر در ترويج آموزه‌هاي جريان‌هاي معنويت‌گرا با رويكرد شناختي

يكي از مسائل مهم ميان‌رشته‌اي در زمينه مطالعات دين و هنر اين است كه چگونه هنر آموزه‌هاي جريان‌هاي معنويت‌گرا را به مخاطبش منتقل مي‌كند و موجب ايجاد رفتار خاص در او مي‌شود. در اين ميان رهيافت‌هاي شناختي براي تبيين اين امر جايگاه ويژه‌اي دارند. در اين نوشتار رهيافت‌هاي «دانش عملي»، «دانش گزاره‌اي»، «درگيري فعال احساسي»، «آشنايي»، «براندازي»، «شناخت خوبي از بدي»، «تفسير اثر هنري»، «ارزش شناختي»، «بازنمايي» و «داستان و روايت» براي بررسي چگونگي انتقال آموزه‌هاي جريان‌هاي معنويت‌گرا از طريق هنر اشاره مي‌شود. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه تبديل شدن يك باور به رفتار نياز به ايجاد «گرايش» دارد. اگر عقيده و باور تغيير نكند، رفتار متفاوت نمي‌شود، اما اگر عقيده و باور همراه گرايش نباشد هم به رفتار تبديل نمي‌شود. عامل تبديل باور به رفتار در گرايش، «هيجان» (بُعد عاطفي و احساسي) است. دست‌كم در غالب افراد جامعه به خصوص تودة مردم، اگر باور (بُعد شناختي) همراه هيجان (بُعد احساسي) شود، به رفتار تبديل مي‌شود. اين امر توسط هنر تأمين مي‌شود، چراكه بُعد شناختي (ديدگاه دارد و تجويز مي‌كند) و بُعد احساسي (لذت ايجاد مي‌كند) را با هم به مخاطب عرضه مي‌كند.