بررسي نقش سرو در سنگ مزارات گورستان سفيدچاه شهرستان بهشهر(استان مازندران)

سنگ مزارات مناطق مختلف، داراي نقوش خاصي مي باشند. كه بيانگر فرهنگ، هنر و وضعيت جغرافيايي مردم آن منطقه مي باشد. گورستان سفيد چاه بهشهر يكي از قديمي ترين گورستان هاي مسلمانان در مازندران است و داراي سنگ مزارهايي به صورت عمودي و محرابي شكل مي باشد، كه از لحاظ فرم و شكل نقوش خود بي نظير است. اين سنگ مزارات حجاري شده از نقوش متنوع با مضامين مذهبي و غيرمذهبي – متأثر از انديشه هاي ايران قبل و پس از اسلام- مي باشد. يكي از اين نقوشي كه در اغلب سنگ مزارات اين منطقه بكار رفته، نقش سرو مي باشد كه اين نقش هم از نظر ابعاد و هم از نظر فرم ظاهري داراي تنوع مي باشد به گونه اي كه فرم اين نقش از ساده ترين شكل ابتدايي و انتزاعي تا نمادين و واقع گرا در گردش مي باشد. گاه اين نقش به تنهايي و گاهي همراه با ساير نقوش جانوري و هندسي ديده شده است. همچنين گاه بر حاشيه ها به تعداد زياد و گاه بصورت تكي و گاه بصورت قرينه در مركز سنگ مزار نقش شده است. سرو در ايران از گذشته تاكنون داراي اهميت زيادي بوده است. اين درخت به دليل استقامت و سرسبزي هميشگي خود توانسته به عنوان نمادي از زندگي جاويد به بافته ها و ساير آثار ايرانيان از جمله سنگ مزارات راه يابد. اين نقش تاكنون مورد مطالعه و بررسي زيادي قرار گرفته، اما كمتر به بررسي و علل پيدايش و مفهوم اين نقش در سنگ مزارات پرداخته شده است. در اين مقاله ابتدا به بررسي گورستان سفيد چاه و انواع سنگ مزارات آن پرداخته و سپس اهميت نقش درخت سرو در گذشته در بين ايرانيان و در مرحله ي بعد، نگاهي گذرا به سنگ مزارات گورستانهايي در ايران كه داراي اين نقش مي باشد، مي اندازيم و در ادامه به بررسي انواع فرم هاي حجاري شده اين نقش و تركيب بندي آن در سنگ مزارات و در نهايت يك دسته بندي فرمي براي اين نقش مي پردازيم. روش تحقيق توصيفي –تحليلي بوده و ابزارهاي گردآوري كتابخانه اي و ميداني ، با استفاده از طريق مشاهده و عكاسي فني از منطقه مورد مطالعه، مصاحبه با استادان و كارشناسان خبره اين حيطه و بازديد و مشاهده نمونه ها به جمع آوري اطلاعات و يافته ها پرداخته شده است. اهداف تحقيق : 1- شناخت و معرفي نقش مايه سرو در سنگ مزار هاي گورستان منطقه نمونه مورد مطالعه 2- تحليل طرح ها و نقوش سرو بكار رفته در سنگ مزار هاي گورستان سفيد چاه بهشهر مازندران سئوالات تحقيق: 1 - چگونه مي توان طرح ها و نقوش سرو بكار رفته درسنگ مزارات نمونه مورد مطالعه را شناسائي و تقسيم بندي نمود؟ 2 - ويژگي هاي كلي و متمايز تصويري و زيبايي شناسي نقوش سرو بكار رفته درسنگ مزارات نمونه مورد مطالعه كدام است؟