صلح و امنيت منطقه‌اي با ايجاد پيوندهاي بين‌المللي بر مدار توسعة تجارت نفت

دهه 1990 آغاز صادرات نفت براي توسعة اقتصادي كشورهاي استقلال‌يافته در آسيايي مركزي است كه به دليل دسترسي نداشتن آنها به آبراه‌هاي آزاد بين‌المللي و صرفة اقتصادي نداشتن صادرات نفت خام با هواپيما يا ترانزيت آن از راه‌هاي زميني و متقابلاً، مقرون به صرفه بودن مسير انتقال نفت از ايران به‌لحاظ ارتباط دريايي از راه درياي عمان و خليج فارس به اقيانوس‌ها، به انتقال نفت از اين طريق متمايل مي‌باشند؛ ازاين‌رو، سوآپ نفت در اين برهه مطرح شده است. سال 1375 شروع آزمايش اين عمليات نفتي در ايران بوده كه با استمرار آن به‌عنوان قراردادي نفتي، نقش مؤثري در روابط اقتصادي بين ايران و كشورهاي آسياي ميانه ايفا كرده است. سوآپ يك ابزار تجارت متقابل براي تعويض كالاست كه در عمليات نفتي، موجب صرفه‌جويي در هزينة انتقال نفت و فرآورده در داخل كشور و كاهش هزينه‌هاي حمل‌ونقل و تردد جاده‌اي و ريلي مي‌گردد. با واردات نفت يا فرآورده نفتي توليدي كشورهاي حاشية درياي خزر در يكي از نقاط مرزي ايران و مصرف آن در داخل و در قبال آن صدور نفت يا فرآورده با همان مشخصات از مرز خروجي ديگر در شرايط غير تحريمي تجارت نفت ايران، سبب بسط روابط تجاري و تقويت مناسبات اقتصادي و سياسي و ارتقاي امنيت ملّي اين كشورها مي‌شود.