همراهي مثلث فرهنگ، جنسيت و آموزش در فرايند توسعه انساني

توسعه فرایندی تاریخی است، ولی فكر كردن به توسعه در بند زمان و مكان است. هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند در این فرایند از امكاناتی كه محیط زندگی‌اش بالقوه در اختیار وی قرار می‌دهد، فراتر رود و در بند زمان است و الزامات زمان در شكل دادن توسعه مهم هستند. توجه به هویت تاریخی، ارزش‌ها و مجموعه هدف‌ها و نیازهایی كه جامعه برای خود تعیین می‌كند، در شكل‌دهی این جریان نقش دارند. گیدنز معتقد است كه علوم اجتماعی، به ویژه جامعه‌شناسی هرگز در مباحث خود تحلیل جنسیت را در دستوركار نداشته است. نظریه جامعه‌شناسی و حوزه‌های مختلف آن، غالباً به وجود انسانی اندیشیده‌اند، جدا از اینكه این موجود زن یا مرد است و توسعه هم میراث‌خوار همیشگی سنت است. توسعه نیز برای موجود انسانی مطرح شده است و در حال حاضر، اندیشمندان توسعه لحاظ كردن هر دو جنس را در این جریان، یكی از عوامل موفقیت می‌دانند و علت شكست طرح‌ها را تا به امروز در بی‌توجهی به نقش‌های جنسیتی می‌دانند. مقایسه شاخص توسعه انسانی دو جنس در ایران، حاكی از افزایش آموزش زنان است، بنابراین، اشتغال و درآمد آن‌ها تأثیر ناچیزی در تغییر این شاخص داشته است. این مشكل را بایستی در فرهنگ جامعه ایرانی جستجو كرد. مقاله حاضر بر آن است تا به پرسش‌هایی چند پاسخ دهد: اینكه مفهوم جنسیت در رابطه با نهاد آموزش از طریق فرهنگ چگونه قابل درك است و درك این رابطه، چگونه می‌تواند سیاست‌های آموزشی را در فرایند توسعه انسانی تغییر دهد و در نهایت، چگونه شاخص توسعه انسانی به صورت متعادلی افزایش می‌یابد؟