مروري بر طرح منظر راه در مسيرتهران ديزين: شناخت و تحليل چالش ها

با گسترش توسعه شهري در سال هاي اخير ارتباط جاده اي رشد چشمگيري داشته است و اين امر توسعه كمي و فيزيكي وسيعي در راه هاي موصلاتي شده است. گسترشي كه به ايجاد انواع جديدي از منظر منجر شده است كه آن را منظر راه مي ناميم. تا كنون طراحي جاده ها به شدت تحت تاثير مسائل فني و مهندسي قرار داشته و توسعه كيفي راه ها بيشتر معطوف به حل مسائل مهندسي صرف و نيز موضوع ايمني راه ها بوده است. لذا توجه به ساير ابعاد منظر در طراحي راه ها ضروري به نظر مي رشد. مهمترين مطالعاتي كه تاكنون در خصوص منظر راه ها انجام گرفته است، كيفيت زيباشناسنانه و بصري، محافظت از تنوع زيستي و گسستگي زيست گاه ها است. جاده تهران-ديزين يكي از مسيرهاي درجه دو دسترسي، اما با ويژگيها و كيفيتهاي خاص در استان تهران است كه ارتباط ميان شهر تهران با شهرهايي مانند لواسان، اوشان، فشم، ميگون، شمشك و ديزين را فراهم ميآورد. هر چند اين مسير از نظر مواصلاتي در مقياس كشوري داراي اهميت ويژهاي نيست، اما از نظر گردشگري و توريسم به ويژه با رويكرد طبيعتگردي و ورزشهاي زمستاني داراي اهميت خاصي است. چشماندازهاي ويژه كوهستاني، مجاورت با رودخانه جاجرود و البرز مركزي و نيز مناطق گردشگري موجود در طول مسير، به همراه دسترسي به پيستهاي اسكي دربندسر و ديزين اين جاده را در ايران كمنظير كرده است. با اين حال بررسيها نشان ميدهد كه عليرغم پتانسيل ذكر شده، اين مسير در عمل نتوانسته كيفيتهاي مورد نياز منظر جادهاي را فراهم كند، تخريب چشماندازها، توسعه نامتوازن شهري، تعرض به حريم جاده در كنار كيفيت پايين ساخت در زمينه آسفالت، خطكشي و تجهيزات راه باعث شده است كه اين مسير هم از نظر زيباشناسي و هم از نظر ايمني نتواند پاسخگو باشد. به علاوه تغييرات گسترده و ساخت و ساز در حريم جاده به تدريج هويت و خاطره تاريخي اين جاده را مخدوش نموده است. در اين مقاله وضعيت موجود جاده تهران- ديزين مورد بررسي قرار ميگيرد و پاسخهاي برنامه ريزي جهت بهبود شرايط ارائه خواهد گرديد. لازم به ذكر است اين پروژه به عنوان يك پروژه طراحي پايلوت )آزمونه( به موازات و با استفاده از نتايج طرح جامع ساماندهي منظر راههاي كشور در حال انجام است. پروژه منظر راه تهران ديزين با بهره گيري از شيوه معرفي شده در طرح جامع منظر راه هاي كشور، در مرحله شناخت با روش سكانس بندي مسير، تحليل و آسيب شناسي منظر راه در هر سكانس با توجه به ابعاد مختلف منظر و شناخت چالش ها انجام شده است.