پرنيان هفت رنگ اندر بَرِ دشمن كند بررسي بلاغتِ توصيف دشمن در تاريخ جهانگشاي جويني

تاريخ جهانگشاي جويني از آثار ارزشمند تاريخ نگار و اديب برجسته عهد مغول، عطاملك جويني است.او كه رفتارهاي دور از مدنيّت مغولان را در جريان تهاجم شان به ايران ديده يا از ثقات شنيده بود و از پيشينه تاريخي و اجتماعي اين قوم آگاهي داشت، به علاوه از دانش و هوش سرشاري نيز برخوردار بود، پيش از بسياري صاحب منصبان ،در پي آن برآمد كه با اثرگذاري بر اين قوم مهاجم،فرهنگ و دين ايرانيان را به خوبي حفظ كند. از جمله اين تلاشها در عرصه ادب و فرهنگ،نگارش كتاب تاريخي بود.اين امر نيز خود برخاسته از ذكاوت اوست.زيرا،شرايط اجتماعي آن دوره، براي آفرينش آثار غنايي مناسب نبود،مضاف بر اين مغولان به ثبت تاريخ حكومت شان، علاقه فراواني داشتند.ازين روي، اين كتاب به شرح زندگاني و اعمال چنگيز و احفادش در ايران مي پردازد.او همچنين به اين دليل كه، هدفش حفظِ فرهنگ ايراني و دين اسلام بوده است،در توصيفات خود از دشمن(قوم مهاجمِ مغول) سعي دارد سخن را به بهترين وجه آورد.همين توصيفات و در كنار آن بهره گيري از مفاهيمي مانند اهميت تأييد خداوندي و تأكيد برقضا و قدر،در كنار هم موجب شد تا مغولان به جنگ در راهِ اسلام ترغيب شوند و اثري ارزشمند نيز با بياني صادق ،در مواردي انتقادي و از عالي ترين نمونه هاي بلاغت براي آيندگان باقي بماند. با عنايت به اهميت بررسي بعد بلاغي تاريخ جهانگشا با تكيه بر مفاهيم و معاني،در اين مقاله هنر نويسندگي عطاملك را با محوريت توصيفات فاخر و در حقيقت هدفمند او،حتّي از دشمنان،بررسي و دسته بندي كرده ايم. شيوه تحقيق كتابخانه اي بوده است و تمامي كتب و مقالاتي كه پيش ازين با محوريت ساختار و محتواي تاريخ جهانگشا نگاشته شده بود،مورد مطالعه دقيق و انتقادي،قرار گرفت.از شماري منابع به طور مستقيم نقل قول آورده ايم و برخي ديگر را با نقل به مضمون و به صورت خلاصه مطالب و مفاهيم پوشش داده ايم.