بررسي بلاغت مواضع فصل در آيات قرآن (مطالعه موردي صد آيه‌ي اول سوره بقره)

نزول قرآن كريم، زمينه ساز تحول بزرگي در عالم ادبيات به ويژه در حوزه علوم بلاغي گرديد. به طوري كه اين علم را زاده بلاغت قرآن كريم ‌مي دانند. بلاغت قرآن به گونه‌اي بود كه هر ذهن خفته‌اي را در دوره نزول آن به شنيدنش سوق مي‌داد، طوري كه حتي بزرگ‌ترين مشركان نيز در مقابل زيبايي و شيوايي آن سرتسليم فرود آورده بودند. علم معاني كه يكي از شاخه هاي سه‌گانه‌ي علوم بلاغي به شمار مي‌رود، از ديرباز سخن گفتن برمقتضاي حال و مقام مخاطب و گوينده را موضوع اصلي خود قرار داده است. يكي از مباحثي كه علماي بلاغي آن را جزء مهم‌ترين بحث معاني به شمار آورده‌اند، بحث فصل و وصل است. فصل و وصل از مباحث مهم بلاغي است، كه در بلاغت قرآن نيز از اهميت زيادي برخوردار است و فهم معناي جملات قرآن تا حد زيادي به موضع گسست هايي است كه در آن وجود دارد در اين پژوهش ابتدا انواع مواضع فصل در زبان عربي بررسي گرديده، و نمونه هايي از كاربرد هر يك از انواع ربط در قرآن ذكر شده است. سپس به تطبيق اين موضوع در سوره بقره پرداخته شده است. اين بحث به روشي توصيفي- تحليلي و با ابزار كتابخانه‌اي انجام شده كه هدف كلي از آن بررسي مواضع فصل در صد آيه‌ي ابتدايي سوره بقره است، از جمله نتايج بدست آمده از اين بحث اين است كه علم معاني خاصه مواضع فصل اهميت بالايي در اين سوره دارد و با گسلاندن جملات از همديگر توانسته است نه تنها ايجاز زيبايي داشته باشد بلكه در قدرت بيان معني و مفهوم و زيبايي ظاهري آيات به بالاترين درجه از زيبايي رسيده است.