بررسي تطبيقي ترجمۀ فرانسوي انوار سهيلي يا كليله و دمنۀ كاشفي و تأثير آن بر ادبيات فرانسه

ده سال پس از انتشار ترجمۀ گلستان سعدي توسط آندره دوريه، انوار سهيلي يا كليله و دمنۀ كاشفي، از منشآت حسين‌بن علي بيهقي مشهور به واعظ كاشفي، دومين اثر ادبي فارسي بود كه در سال 1644 به همت شخصي به نام داويد سَهيد يا ژيلبر گُلمن مستقيماً از فارسي به فرانسه برگردانده و در پاريس منتشر شد. بررسي موشكافانۀ اين ترجمه از دو جهت حائز اهميت است زيرا از يك سو، اگرچه اين اثر تنها نيمي از حكايات كتاب اصلي را شامل مي‌شد، تقريباً دو قرن پيش از ترجمۀ كتاب مشهور كليله و دمنه از عربي به فرانسه صورت گرفته و از ديگر سو، تا حدودي منبع الهام لافونتن، فابل‌نويس بزرگ فرانسه بوده است. فرضيۀ مطرح در اين پژوهش اثبات وجود تفاوتهاي كمي و كيفي قابل توجه ميان متن فارسي انوار سهيلي و ترجمۀ فرانسوي كتاب و نيز ميزان تأثيرگذاري اندك آن بر ادبيات فرانسه است. در گفتار حاضر، ابتدا ضمن اشاره‌اي گذرا به روند ترجمه‌هاي فارسي كليله و دمنه، به محتوي كتاب انوار سهيلي يا كليله و دمنۀ كاشفي و ترجمۀ آن به زبان فرانسه پرداخته شده است. سپس، با مقابله و تحليل چند حكايت متن اصلي و برگردان آنها، مشخص گرديده است كه مترجم در فرايند ترجمه فقط به برگردان بخشهاي داستاني حكايتها پرداخته و ماهرانه از انعكاس افزوده‌هاي واعظ كاشفي خودداري كرده است. سرانجام، ميزان تأثير حكايتهاي اين كتاب بر شاعران و نويسندگان فرانسوي بررسي شده كه در نهايت به اثبات فرضيۀ پژوهش انجاميده است.