بررسي و تحليل برخي از واژه‌هاي قرضي تمدّن پارسي در متون احاديث (بررسي موردي: كتاب الكافي و من لا يحضره الفقيه)

ارتباطات، عامل اصلي تأثير زبان‌ها از يكديگر است؛ در زبان عربي نيز همچون ساير زبان‌ها به علت همين ارتباطات فرهنگي، اقتصادي، ديني و ... با ديگر كشورها، واژه‌هاي بيگانه‌ي زيادي به اين زبان وارد شد كه به تدريج رنگ و بويي عربي به خود گرفت، به اين واژگان دخيل، معرّب يا وام‌واژه گفته مي‌شود. به علت روابط گستردة بين دو قوم عرب و فارس كه بر هيچ كسي پوشيده نيست، از همان زمان‌ جاهليت، واژگان فارسي فراواني از زبان فارسي به زبان عربي راه يافته است كه هر كدام از آن ها حامل معناي خاصي از تمدن زبان مبدأ به زبان مقصد مي باشند. اين واژگان علاوه بر متون ادبي در قرآن و متون احاديث نيز يافت مي شوند. پژوهش حاضر با روش توصيفي- تحليلي از بين حدود 300 واژه فارسي كه در دو كتاب تاريخي اهل تشيع يعني الكافي و من لا يحضره الفقيه يافت شد، به بررسي معنايي و ساختاري 36 واژه از واژگان دخيل فارسي در اين دو كتاب - كه نزد پيروان اين مذهب از اهميت والايي برخوردارند-، پرداخته است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه تمدن مادي فارسي بيشترين تاثير را بر زبان و فرهنگ عرب بر جاي گذاشته است و واژگان فارسي در طول دورة انتقال به زبان عربي تغيير معنايي خاصي نداشته اند و با همان معناي رايج در زبان مبدأ در زبان مقصد به كار رفته اند اما از نظر ساختاري، بسياري از واج ها هنگام انتقال به زبان مقصد دگرگون شده و كلمات فارسي از نظر ظاهري، برخي از ويژگي هاي زبان عربي مانند (ال، تنوين، جمع مكسر عربي، ات و...) را پذيرفته اند و براي فهم بهتر احاديث، شناخت اين كلمات و بررسي آن ها ضروري مي نمايد.