تحليل نامه‌هاي مسعود غزنوي به خوارزمشاه بر اساس نظريۀ كنش‌گفتار

بررسي مكاتيب سلطاني نويسندگان بزرگ فارسي‌زبان با بهره‌گيري از تكنيك‌هاي زبان‌شناسان راه مناسبي براي دست‌يابي به برداشت آنان از ارتباطات انساني و چگونگي بهره‌گيري‌شان از امكانات زبان براي محقّق ساختن اهداف سياسي‌ست. در اين پژوهش متن دو نامۀ مسعود غزنوي به خوارزمشاه، كه توسّط بونصر مشكان تنظيم شده است، با استفاده از نظريۀ كنش‌گفتار بررسي مي‌شود. ابتدا نظريۀ كنش‌گفتار به اختصار معرّفي گرديده و سپس كنش‌گفتارهاي موجود در دو نامه تشخيص داده شده‌اند و نوع هر يك از آنها تعيين شده است. در ادامه، انواع كنش‌گفتارهاي موجود در دو نامه از نظر بسامد با يكديگر مقايسه شده‌اند. با توجّه به نسبت كاربرد انواع كنش‌گفتارها در اين نامه‌ها، بونصر با توجّه به تغيير شرايط سياسي و موقعيّت مسعود نسبت به خوارزمشاه ميزان استفادۀ خود از انواع كنش‌گفتارها را تغيير داده است. همچنين با توجّه به بسامد بالاي جمله‌واره‌هاي پيرو و كشمكش سياسي مخاطب با مسعود، تعداد كنش‌گفتارهاي غيرمستقيم در متن احتمالاً زياد است.