مقايسه شيوه تاريخ نويسي در تاريخ بيهقي و تاريخ گرديزي

تاريخ بيهقي(تاريخ دوره غزنويان) و تاريخ گرديزي (از آغاز خلقت تا پايان سلطان مودود بن مسعود غزنوي) دو متن تاريخي مهم و برجسته دوره ساماني و نثر مرسل هستند. اگرچه هر دو در يك دوره زماني (عهد ساماني) نگارش يافته اند ولي در تاريخ نويسي خود به ويژه دوره غزنويان، با شيوه اي متفاوت به گزارش رخدادهاي سلاطين غزنوي پرداخته اند. اين مقاله در نظر دارد با بررسي و مقايسه متن تاريخ دوره غزنويان در دو كتاب مزبور، وجوه اشتراك و افتراق شيوه تاريخ نويسي اين دو تاريخ نگار را مورد تبيين و تحليل قرار دهد. شيوه ما در اين مقاله توصيفي- تحليلي با ارائه شواهد است. باتوجه به آنچه در پي مي آيد مي توان گفت تاريخ گرديزي تنها يك متن تاريخي است كه به گزارشي كلي از رخدادهاي و حوادث تاريخي مي پردازد و در برخي موارد نيز مي تواند مكمل تاريخ بيهقي باشد ولي تاريخ بيهقي متني فراتاريخي است كه بادقت و ريزبيني خود تاريخ غزنويان را در قالب داستان گزارش مي كند كه علاوه بر تاريخ، از آن حظ ادبي و اخلاقي نيز مي توان برد.