شماره ركورد كنفرانس :
4335
عنوان مقاله :
آيه در برابر معجزه؛ مقايسه دو گفتمان قرآني و پساقرآني
پديدآورندگان :
جليلي سيد هدايت jalilish@gmail.com استاديار دانشگاه خوارزمي؛ , موسوي زهره سادات zsadtmusavi@gmail.com كارشناس ارشد قرآن و حديث؛
كليدواژه :
قرآن كريم , اعجاز , گفتمان قرآن , گفتمان پسا قرآني , كلام
عنوان كنفرانس :
سومين همايش ملي اعجاز قرآن كريم
چكيده فارسي :
بيشينه قرآن پژوهان اذعان دارند كه در قرآن، اصطلاح معجزه نيامده است و جاي آن، آيه و بينه و برهان و ... آمده است و قبول دارند انديشه اعجاز پس از قرآن بسط بيشتري يافته و مسائل بيشتري را در دل خود طرح كرده است. اما اينگونه تفاوتها را چندان ژرف و بنيادين و درخور توجه و حساسيت نمي بينند. حقيقت آن است كه تفاوت و تحول ميان انديشه قرآني و پسا قرآني در باب اعجاز قرآن در حد تفاوت گفتماني است. مهم ترين و اصلي ترين شاخصه جهان گري قرآن،آيت انديشي است. در اين جهان نگري همه هستي حتي رخدادهاي اعجاز آميز آيه و نمود پروردگار است؛ اما در گفتمان پسا قرآني اين جهاننگري در پسزمينه انديشهها و نظريههاي اعجاز حضور ندارد و جاي آن را گفتمان جدلي_كلامي پر گرده است. عنوان «معجزه» بسيارمتناسب و سازگار با گفتمان جدل كلامي است. آيات در گفتمان قرآني، كاركردي توحيدي و خداشناسانه دارند؛ تجلي اسما و صفات خداوند هستند اما معجزات در گفتمان پساقرآني، در ذيل نبوت طرح ميشوند و كاركردشان اثبات صدق نبي است و اين، چرخش مهم و معناداري است.گفتمان قرآني، با عنايت به موقعيت تاريخي و شرايط مخاطبان، دغدغه توحيدي داشت و مسئله اصلي آن توحيد و ربوبيت بود؛ اما گفتمان پسا قرآني، با عنايت به ظهور نبوت جديد و دغدغه شكلگيري و تثبيت و گسترش دين جديد و چالش با اديان و نبوتهاي پيراموني و پيشين،طبيعي است كه امكانات، طرفيتها و توجه خود را به مقوله نبوت و كتاب معطوف و متمركز كند. از اين رو، در چنين هنگامهاي هيچ مناقشه در خور توجهي در باب توحيد رخ نميدهد كه لازم آيد آيات و نمودهاي بيشمار بهكار گرفته ميشود و در اين بستر تاريخي، قرآن معجزه پيامبر خاتم يا معجزه ختميه قلمداد ميشود.