فاعليت خداوند از نظر سهروردي و ملاصدرا و مباني فكري آنها در اين مسأله

در مقاله پيشرو درصدد تبيين فاعليت خداوند از نظر دو فيلسوف بزرگ اسلامي سهروردي و ملاصدرا و مباني فكري اين دو در اين مسأله است. چگونگي فاعليت الهي ازمسائل بسيار مهم در فلسفه اسلامي است، يكي از اقسام فاعليت خداوند، فاعل بالرضا است. در فاعل بالرضا، افزون بر اين‌كه فعل از روي شعور صادر مي‌شود، فاعل نيز در انجام آن مختار است. شيخ اشراق فاعليت خداوند متعال نسبت به اشيا را از سنخ فاعليت بالرضا مي‌داند و اصول و مباني فلسفه سهروردي در تبيين فاعليت حق خداوند «فيض و افاضه و اشراق» و «قاعده نور و ظلمت» است كه به تصريح خود ايشان با تبعيت از حكماي فارس بدان رسيده است. ملاصدرا در فاعليت خداوند قائل به فاعل بالتجلي است، فاعل بالتجلي همان قسم دوم از فاعليت بالعنايه‌اي است كه در آن علم به نظام احسن كه در مرتبه قبل از تحقق فعل است علمي است عين ذات نه علمي ارتسامي و زايد بر ذات. قاعده الواحد، اصالت وجود، تشكيك وجود، جعل وجود و قاعده «بسيط الحقيقه كل الاشياء و ليس بشيء منها» از مباني فكري ملاصدرا در تبيين فاعليت بالتجلي مي باشند.