بررسي كاربردهاي نسبت معماري اسلامي با نظريۀ كهن تشابه عالم صغير و كبير

اين پژوهش به بررسي كاربرد نظريه فلسفي- عرفاني تشابه عالم صغير يعني تصور انسان به منزله جهاني كوچك و عالم كبير يعني منظومه بزرگ جهان هستي، در حوزه ي معماري اسلامي مي پردازد. با توجه به اين نظريه، انسان در مقياس كوچك تري آيينة تمام نماي سراسر كائنات است. مقاله حاضر، بر مبناي اين نظريه كهن، از طريق استنباط و استدلال منطقي و با بياني تحليلي، توصيفي، بعد از تعريف نظريه تشابه عالم صغير و كبير و پيشينة آن، به كاربرد آن در معماري اسلامي مي پردازد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد، اين نظريه، مبنايي براي طراحي ساختار معماري شهرها و خانه هاي قديم در دوران پس از اسلام بوده است و يكي از خواستگاه هاي نظري و اصلي معماري اسلامي، داشتن تناظر ميان قابليت هاي معماري و مراتب وجودي انسان و هستي است. در معماري اسلامي، معمار سعي دارد، از طريق معماري، به شكلي نمادين جايگاه حقيقي انسان را در هستي به او يادآوري كند، به همين جهت، هستي را در كلي ترين شكل خود در معماري بازسازي مي كند و انسان را به عنوان حاكم اصلي فضا، در ميان كل هستي قرار مي دهد. اين معماري به انسان كمك مي نمايد تا با ابزار ادراكي خود، درك مناسبي از مراتب هستي به دست آورده و بستر اغناي نيازهاي مراتب سه گانه نفس خود را متناسب با مقتضيات زماني و مكاني، فراهم آورد.