تبيين اصول هويت‌بخش كالبدي در ساخت محله مبتني بر جهان‌بيني اسلامي نمونه موردي: (محله سراب مشهد)

شهر و محله به‌عنوان كالبد زيست انسان، انعكاس‌دهنده‌ي ايدئولوژي حاكم بر انديشه ساخت آن است. بر اين اساس، شهر مسلمانان بازتابي از انديشه‌هاي متعالي دين مبين اسلام ميباشد. يكي از اركان اساسي محله در شهري كه هويت مذهبي آن اسلامي است، ساخت و سازمان فضايي است كه نقش اساسي در نمود باورهاي معنوي در زندگي عيني و كالبد محله دارد . اين پژوهش با اين فرض كه ورود ايدئولوژي و انديشه اسلامي به عرصه ساخت كالبدي فضاي زيست انسان، تغييراتي واضح در كالبد آن ايجاد نموده است، با به‌كارگيري روش توصيفي- تحليلي و از طريق مطالعۀ اسنادي و ميداني درصدد تشخيص و بررسي هويت كالبدي در ساخت محله در زمان ورود اسلام به ايران و شناسايي اصول حاكم بر آن است تا از طريق مداخلات طراحانه، بتواند بخشي از هويت آن را شناسايي، احيا و تقويت نمايد. بر اين اساس با اتكا به منابع نظري و بررسي نمونه‌هاي موجود، براي احياي هويت كالبدي در ساخت محله مبتني برجهان بيني اسلامي اصولي مشخص گرديد كه اين اصول عبارت‌اند از: وحدت، عدالت، توازن، اندازه و تناسب، سلسله‌مراتب، امنيت، طبيعت‌گرايي، حد و حريم، درونگرايي و مركزيت. سپس اين اصول در ساخت محله سراب مشهد به‌عنوان نمونه مطالعاتي بررسي و سنجش و درنهايت راهبردها و پيشنهادهايي براي احياي هويت كالبدي ساخت محله موردمطالعه پيشنهاد گرديده است. نتايج نشان ميدهد ساختار محله سراب كه يكي از قديمي‌ترين محلات شهر مشهد است با اصول حاكم بر محلات شكل‌گرفته منطبق بر انديشه اسلامي فاصله زيادي داشته و از طرفي با توجه به فرصتهاي موجود در محله امكان ايجاد و تقويت ساخت محله مبتني بر اين اصول هويتبخش وجود دارد. تقويت هويت كالبدي محله سراب مستلزم بازطراحي ساخت كالبدي بر مبناي اصول راهبردي مستخرج از انديشه و جهان‌بيني ناب اسلامي است.