ارزيابي و واسنجي مدل هارگريوز در برآورد تبخير و تعرق گياه مرجع ( مطالعه موردي: استان آذربايجان شرقي)

تبخير و تعرق گياه مرجع يكي از مهم‎ترين مولفه‎هاي بيلان آبي و پيش‎نياز اساسي در طراحي دقيق و مديريت سامانه‎هاي آبياري است. مدل تجربي هارگريوز يكي از پركاربردترين روش¬ها در برآورد تبخير و تعرق مرجع در مناطقي است كه داده¬هاي هواشناسي كمياب است. هدف از پژوهش حاضر، ارزيابي اين مدل و نيز ارائه مناسب‎ترين روش واسنجي براي تدقيق مقادير تبخير و تعرق حاصل از اين مدل در منطقه مورد مطالعه است. در ارزيابي روش¬هاي مختلف واسنجي از برآوردهاي روش استاندارد پنمن-مانتيث-فائو در هشت ايستگاه هواشناسي استان آذربايجان شرقي استفاده شد. با بررسي همبستگي بين متغيرهاي هواشناسي و تبخير و تعرق مرجع، رابطه¬اي خطي براي اصلاح ضريب منطقه¬اي هارگريوز با متغيرهاي دما و تغييرات دما ارائه شد. نتايج نشان داد كه روش ارائه شده با مقادير ميانگين خطا و ريشه ميانگين مربعات خطاي 11/0- و 9/0 ميلي‎متر بر روز، نسبت به ساير روش‎ها از دقت قابل قبولي براي منطقه مورد مطالعه برخوردار است. هم¬چنين بيشينه دقت روش هارگريوز اصلاح شده مربوط به ايستگاه سراب و كمينه دقت آن مربوط به ايستگاه جلفا به‎ترتيب با مقادير ريشه ميانگين مربعات خطاي 7/0 و 2/1 ميلي‎متر بر روز مي‎باشد. اين امر را مي‎توان به بالا بودن مقادير رطوبت نسبي در ايستگاه جلفا و عدم تاثير اين متغير در رابطه هارگريوز نسبت داد. استفاده از روش ساماني به¬طور كلي برآوردهاي دقيقي در اين منطقه ندارد، با اين حال، روش وندرليندن و ساماني واسنجي شده دقت قابل قبولي را ارائه دادند.