انسجام اجتماعي ، دانشجو و دانشگاه در ايران

‏ انسجام اجتماعي،يكي از مفاهيم اساسي و هم چنين نقطه آغازين تحليل هاي جامعه شناسي بوده و ‏تبيين و تحليل آن يكي از بنيانهاي شكل گيري جامعه شناسي معاصر تلقي مي گردد.انسجام اجتماعي به ‏چگونگي روابط بين فرد و جامعه پرداخته و معطوف به بررسي،تبيين،چرائي و كم و كيف روابط متقابل ‏بين فرد و جامعه مي باشد.فقدان انسجام اجتماعي زمينه ساز بروز آنومي و بي هنجاري وهم چنين آسيب ‏هاي اجتماعي و فرهنگي است.تحقيقات جديد نشان داده اندكه انسجام اجتماعي بخشي از سازه هاي ‏اجتماعي هم چون سلامت اجتماعي، حمايت اجتماعي و سرمايه اجتماعي درنظر گرفته شده است. ‏بررسي انسجام اجتماعي بر حسب سازمانهاي مختلف (براي نمونه دانشگاه) و هم چنين به تفكيك سطوح ‏مختلف ( براي نمونه دانشجويان) مورد علاقه برخي پژوهشگران بوده است.‏ ‏ در دهه 1970 اسپادي و تينتو متاثر از تحليل خودكشي دوركيمي به اهميت نقش انسجام ‏اجتماعي در محيط دانشگاهي پرداخته اند و سعي در تبيين نقش انسجام اجتماعي در فرآيندهاي ‏آموزشي و تربيتي دانشگاهي دانشجويان داشته اند. يكي از قوي ترين و موثرترين عوامل موفقيت دانشجو ‏در دانشگاه،توجه و مراقبت افراد نسبت به پيوستگي و انسجام آنها با نظام هاي اجتماعي و آموزشگاهي ‏دانشگاه مي باشد.به همان نسبت كه انسجام اجتماعي و انسجام آموزشگاهي دانشجويان افزايش ‏يابد،پيشرفت فردي و هم چنين امر يادگيري آنها نيز بيشتر مي شود.مدل انسجام اجتماعي قادر به تبيين ‏نظري مكانيسم فعاليتهاي علمي و اجتماعي دانشجويان در دانشگاه بوده و تحقيقات تجربي فراواني در ‏راستاي آزمون آن در بين دانشجويان دانشگاه هاي كشورهاي مختلف انجام گرفته است.كاركردهاي انسجام ‏اجتماعي در بين دانشجويان شامل طيف مختلفي بوده و موجب افزايش عملكرد تحصيلي، سازگاري با ‏دانشگاه، موفقيت دانشگاهي،ماندگاري دانشجويان،توليد كاركرداجتماعي، سرمايه اجتماعي ،كيفيت زندگي، ‏مشاركت اجتماعي ، بهداشت رواني ، رضايت از زندگي، خودكارآمدي و سلامت اجتماعي دانشجويان بوده ‏وعلاوه برآن مكانيسمي موثر در راستاي مديريت فرهنگ دانشگاهي مي باشد.تحقيقات جديد حاكي از آن ‏است كه انسجام اجتماعي به مثابه مكانيسمي براي مديريت فرهنگ دانشگاهي در سطح دانشجويان تلقي ‏مي شود.افراد‎ ‎از‎ ‎لحاظ‎ ‎درجه‎ ‎قبول‎ ‎ارزشها‎ ‎و‎ ‎هنجارهاي‎ ‎جامعه‎ ‎متفاوت اند‎. ‎اين‎ ‎تفاوتها‎ ‎به‎ ‎ميزان‎ ‎پيوستگي‎ ‎افراد‎ ‎با‎ ‎نظام‎ ‎اجتماعي بستگي‎ ‎دارد‎. ‎اگر‎ ‎دانشجويان‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎جزئي‎ ‎از‎ ‎دانشگاه‎ ‎بدانند‎ ‎و‎ ‎هويت‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎با‎ ‎آن‎ ‎تعريف‎ ‎كنند،‎ ‎باعث‎ ‎ميشود‎ ‎هنجارهاي‎ ‎اين محيط‎ ‎را‎ ‎بيشتر‎ ‎رعايت‎ ‎كرده‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎اصول‎ ‎رفتاري‎ ‎حاكم‎ ‎در‎ ‎اين‎ ‎محيط‎ ‎پايبندتر‎ ‎باشند‎.‎ ‏ نظريه پيوند اجتماعي هيرشي يكي از رويكردهاي نظري در تبيين انسجام اجتماعي است كه ‏زمينه ساز انجام فعاليت هاي تجربي و پژوهشي شده است.از نظر هيرشي چهار عنصر اصلي باعث انسجام ‏اجتماعي (پيوند فرد و جامعه) مي شوند:1)وابستگي 2) تعهد 3) درگيري 4) اعتقاد و باورها.مولفه هاي ‏چهارگانه پيوند اجتماعي هيرشي با كاركردهاي چهارگانه پارسونز قابل مقايسه است. مولفه هاي چهارگانه ‏التزام( درگيري)، تعهد، وابستگي و باورها به ترتيب متناظر كاركردهاي انطباق، كسب هدف، يگانگي و ‏حفظ الگوها مي باشند.‏ ‏ جامعه شناسي در گام نخست تبيين انسجام اجتماعي ، توجه به چگونگي و مكانيسم سنجش آن ‏داشته كه البته بر حسب نوع سازمان ( براي نمونه دانشگاه) و هم چنين بر حسب سطوح سازمان ( براي ‏نمونه دانشجويان)نيز مورد بررسي واقع شده است.علاوه برآن، با توجه به پيچيدگي مفاهيم اجتماعي، ‏استفاده از ابزارهائي در اولويت مي باشند كه قادر به سنجش مولفه ها و ابعاد گوناگون انسجام اجتماعي ‏باشند.بر اين اساس در تحقيق حاضر از مقياس چند گانه انسجام اجتماعي راس و استراوس ( 1995) ‏استفاده شده كه براساس نظريه پيوند اجتماعي هيرشي ساخت و طراحي شده وچهارمولفه وابستگي، ‏تعهد، درگيري و باورها را مورد سنجش قرار داده است.تحقيق حاضر از نوع پيمايش بوده و اطلاعات بر ‏اساس 200دانشجوي دختر و پسر دانشگاه اصفهان گردآوري شده است.‏ ‏ نتايج تحقيق نشان داده كه مقياس انسجام اجتماعي داراي پايائي (769/0)مطلوبي بوده است.ميزان ‏انسجام اجتماعي دانشجويان به ميزان زياد(72درصد) ارزيابي شده است.تفاوت معناداري در انسجام ‏اجتماعي بين دختران و پسران وجود نداشته،روابط معناداري بين چهارمولفه با يكديگر و هم چنين با كل ‏انسجام اجتماعي وجود داشته كه معرف روائي مقياس است.گويه هاي مقياس در سه عامل تقليل يافته اند ‏كه بيانگر روائي سازه است.مولفه هاي انسجام اجتماعي به ترتيب شامل تعهد، باورها،وابستگي و درگيري ‏گزارش شده كه براساس مدل پارسونز(‏AGIL‏) به ترتيب متناظر كاركردهاي كسب هدف(‏G‏)، حفظ ‏الگوها(‏L‏)، يگانگي(‏I‏) و انطباق(‏A‏) بوده اند.‏