گونه شناسي فساد در آموزش عالي

در ادبيات مربوط به فساد، گونه شناسي هاي متنوعي از فساد ارايه شده است، براي مثال فساد سياه، خاكستري، سفيد؛ فساد فعال، فساد منفعل؛ فساد فردي، فساد نهادي؛ فساد تصادفي، فساد نظامند و ...(حسيني هاشم زاده، 1394: در دوگراف و ديگران). تعدادي از محققين نيز انواعي از فساد در اموزش عالي را دسته بندي كرده يا مصاديق آن را برشمرده اند. فساد در آموزش عالي را نيز مي توان در گونه شناسي هاي پيش گفته مورد بحث قرارداده و گونه شناسي ها را بسط داد. هدف اول اين مقاله ارايه يك گونه شناسي ويژه براي مطالعه ي فساد در آموزش عالي است-چنين گونه شناسي تاكنون انجام نگرفته است-. فساد در نظام آموزش عالي را مي توان حداقل در سه قالب گونه شناسي كرد: 1- تعامل فاسد ميان كنشگران نهاد علم، شامل استادان، مديران، دانشجويان، و كارمندان.(البته مي توان خارج از چارچوب آموزش عالي، كنشگراني را در عرصه علم تعريف كرد، مانند پژوهشگران منفرد، موسسات پژوهشي و ...)؛ 2- تعامل نهادي فاسد؛ 3-فساد در توليدات علمي؛ و در دل هر يك از گونه ها مي توان مقوله هايي را مورد شناسايي قرارداده و مصاديق هر يك را مورد بحث قرار داد. هدف دوم اين پژوهش تلاش براي تطبيق مصاديق گونه شناسي هاي ارايه شده در اين مقاله، با برخي از مهم ترين گونه شناسي هاي مطرح در ادبيات فساد از يكسو و مقايسه آن با مبحث مطرح شده در ادبيات مربوط به فساد آموزشي از سوي ديگر است. يكي از روش هاي مورد استفاده در نگارش اين مقاله روش كتابخانه‌اي است كه در آن تلاش شده است ادبيات و سوابق مسأله و موضوع تحقيق، مورد مطالعه و بهره برداري قرار گيرد. اما بخش دوم و اصلي مقاله مبتني بر تاملات و تجارب زيسته محقق در ربع قرن فعاليت در دانشگاه است. يكي از دستاوردهاي مهم ارايه شده در اين مقاله ارايه ي گونه شناسي منحصربه فرد و جديدي از انواع فساد در آموزش عالي است، تا از اين طريق چارچوبي براي مطالعه فساد در آموزش عالي فراهم شود. همچنين در تطبيق با گونه شناسي هاي رايج از فساد، بيشتر اشكال فساد در آموزش عالي، از نوع فساد نظام مند، خاكستري، فردي و خرد است.