فساد دانشگاهي: زمينه ها، علل، پي آمدها و راهبردهاي مبارزه با فساد دانشگاهي

در ادبيات و مباحث نظري فساد، درباره ي زمينه ها، علل، پي آمدها و راهبردهاي مبارزه با فساد مباحث متنوعي با رويكردهاي متفاوت توسط صاحب نظران علوم مختلف، بيان شده است. (نگاه كنيد به: دوگراف و ديگران، 1394). فساد ضمن اين كه مسئله-اي جهاني است و بسياري از ويژگي ها و مصاديق اش، شكلي عام و جهاني دارد، پديده اي زمينه مند نيز هست، كه متاثر از زمينه-هاي سياسي، فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي، و حقوقي است. بر همين اساس فساد دانشگاهي در ايران و جهان اشتراكات و تمايزاتي دارد، بخشي از فساد دانشگاهي متاثر از عوامل درون سازماني و بخشي نيز متاثر از عوامل برون سازماني است كه نظام دانشگاهي را محاط كرده اند. در بخش اول مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از يافته هاي چند پژوهش تصويري كلي از وضعيت فساد در آموزش عالي ارايه شود. در بخش دوم مقاله بحث درباره ي علل فساد، با مروري بر ادبيات علل فساد آغاز، پس از ارايه خلاصه اي از يافته هاي پژوهشي درباره ي نمره ي وضعيت و نمره ي اهميت علل فساد ادامه مي يابد و در نهايت بر علل فساد در آموزش عالي متمركز مي شود. اين علل در سه سطح مورد بحث قرار مي گيرد. در سطح فردي و اخلاقي به عللي مانند حرص، طمع، زياده خواهي و راحت طلبي و ... كنشگران مي پردازد، در سطوح ميانه و كلان، عللي مانند تاثيرپذيري خرده نظام آموزش از ساير نظام ها، تاثير مخرب مسائل سياسي و اعمال نفوذ قدرت هاي سياسي؛ غلبه تفكر كمي گرايي بر كيفيت گرايي؛ غلبه فرهنگ مدرك گرايي؛ تجاري شدن آموزش عالي و ساير علل مورد بحث قرار مي گيرد. در بخش بعدي مقاله نگاهي گذرا به ادبيات مربوط به پي آمدهاي فساد مي شود، و سپس پي آ مدهاي فساد در آموزش عالي مورد بحث قرار مي گيرد، پي آمدها در سه سطح فردي(فساد در آموزش عالي و فروريختن قبح فساد در وهله اول اخلاق فردي و حرفه اي را هدف گرفته و قرباني مي كند )، سازماني(جوسازماني فاسد و فشار هنجاري بر كنشگران سالم) و كلان اجتماعي كه موجب كندي توسعه اجتماعي- اقتصادي مي شود، و بر اساس پي آمدهايي كه در عرصه هاي مختلف از خود به جاي مي گذارد، مورد بحث قرار خواهد گرفت. در بخش انتهايي مقاله پس نگاهي به ادبيات راهبردهاي مبارزه با فساد، شامل راهبردهاي سياسي، قانوني-قضايي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، اداري-مديريتي، اخلاق حرفه اي؛ و ارايه يافته هاي پژوهشي درباره ي وضعيت راهبردهاي مبارزه با فساد در ايران، راهبردهاي مبارزه با فساد دانشگاهي مورد بحث قرار مي گيرد.