چكيده فارسي :
چكيده
تمدن¬سازي و توليد علم، به ويژه علوم انساني، همان¬گونه داراي مباني علم¬شناختي و دين¬شناختي است، نياز به مباني اخلاق¬شناختي نيز دارد و بدون بسترسازي اخلاقي، توليد علم و پيشرفت علمي و فرهنگي ممكن نيست. مباني اخلاقي و اجتماعي متعددي را مي¬توان براي توليد علم برشمرد كه مدارا و تساهل ديني يكي از آنهاست. تساهل و رواداري، تمدن¬ساز است و بدون بسترسازي اخلاقي، پيشرفت علمي و فرهنگي و تمدني ممكن نيست. رواداري و تساهل را در دنياي امروز اغلب مفاهمي ميدانند كه محصول دنياي غرب و مدرنيته است و فرهنگ‌هاي ديگر، به‌ويژه اسلام با چنين مفاهمي آشنا نيستند، در حالي كه پژوهش‌هاي علمي و تاريخي بيانگر آن است كه اين تصور تا چه اندازه وارونه است؛ اسلام ديني است كه در طول تاريخ بهترين و عاليترين چهره مدارا و تحمل عقايد و افكار مخالفان را از خود نشان داده و صدها سال پيش از آن‌كه اروپاييان از تساهل و تسامح سخن بگويند، مسلمانان در فرهنگ اسلامي به آن پايبند بوده‌اند. پيامبر اكرم(ص) و امام علي(ع) چهارده قرن قبل در دنيايي كه مفهوم همزيستي ديني براي بشر كاملا ناشناخته بود، آن را با صراحت كامل شناخت و ملت مسلمان را به آن دعوت كردند. بر همين اساس، اين مقاله، رواداري و تساهل را از ديدگاه اسلامي (با تكيه بر ديدگاه علامه طباطبايي) مورد بحث قرار داده و پس از تبيين مساله و پيشينه آن در تمدن مسيحي و اسلامي، مباني نظري مساله را مورد تحليل و بررسي قرار مي¬دهد.
واژگان كليدي: توليد علم، مباني اخلاق¬شناختي، رواداري ديني.
چكيده لاتين :
Abstract
Establishing civilization and production of science, in particular the human sciences, not only require scientific and cognitive foundations but also ethical foundations. And it is impossible to produce science or scientific and cultural progress without moral foundation. Several ethical and social foundations can be numerated for the production of science, one of which is religious tolerance. Observance of tolerance and forbearance are, of course, key elements in establishing the foundations of civilizations. In order to attain to scientific, cultural and civilian development, one has to pave the ground for moral values. Today, tolerance is often seen as a product of the Western world and of modernity, and other cultures, especially Islam, are not familiar with such concepts. But the scientific and historical research indicates that how reversed this idea is; for Islam throughout the history, has displayed the best and most admirable form of tolerance with its opponents. And hundreds of years before that the Europeans talk of tolerance, the Muslims, adhering to Islamic culture, have vigorously favored religious tolerance. For the Prophet Muhammad (s) and Imam Ali (as), some fourteen centuries ago, have fully recognized religious tolerance and called upon the Muslim nation to adhere to this concept. At that time, this concept was completely unknown to mankind. So, this paper discusses tolerance from the Islamic point of view, and after analyzing the issue and its history in Christian and Islamic civilization, analyzes the theoretical foundations of the problem.
Keywords: Religious Tolerance, Science Production, Establishing Civilization, Foundations of Cognitive Ethics.
