چالش هاي مطالعات ميان رشته اي و راهكار برون رفت از آنها

The challenges of interdisciplinary studies of the Quran and humanities

چكيده: گسترش دانش ها و كاركرد و قلمرو آنها در عصر ما موجب شده در برخي موضوعات نتوان با بهره گيري از يك دانش پاسخگوي نياز مخاطبان بود. مطالعات ميان رشته اي پاسخي است بر اين نياز روزافزون بشر كه با آميختن دو دانش، عرصه هاي جديدي پيش روي جامعه علمي مي گشايد. هنگامي كه يكي از اين دو دانش، تفسير قرآن كريم و سوي ديگر يكي از علوم تجربي باشد «تفسير ميان رشته اي» پديد مي آيد كه در عصر ما رشد قابل توجهي داشته و مزاياي زيادي دارد. اما نظر به اين كه هر كار جديد و نوپايي ممكن است در معرض آسيب باشد، آسيب شناسي اين نوع مطالعات ضرورت دارد. در اين پژوهش پس از مروري گذرا بر معرفي ميان رشته اي و كاركردهاي آن، چالش هاي مطالعات ميان رشته اي (خصوصاً در حوزه علوم انساني) در دو بخش «چالش هاي بنيادي» و «چالش هاي اجرايي» بررسي، و راهكارهايي براي حل اين چالش ها ارائه شده است. نتيجه اين مقاله آن است كه قرآن كريم چندين چالش اساسي با علوم انساني رايج دنيا دارد كه ريشه در تفاوت مباني و جهان بيني دارد. اما مطالعات ميان رشته اي قرآن و علوم انساني با چالش هايي همچون «رويكردهاي افراطي و تفريطي»، «تعارض گزاره هاي دو علم»، «اظهار نظر غيرتخصصي»، و «تحميل بر قرآن» مواجه است كه تمامي آنها راهكارهاي علمي و اجرايي دارد و نمي تواند مانع حركت علمي در اين زمينه شود. واژگان كليدي: قرآن، علوم انساني، مطالعات ميان رشته اي، تفسير علمي.

Abstract The expansion of sciences including their domain and functions in the contemporary period, has prompted that some of human needs shouldn’t be addressed via one academic discipline. Interdisciplinary studies are responses to this rapidly developing needs where scientists open new horizons for the human being via combining two academic disciplines. Interdisciplinary exegesis is the combination of empirical science and exegesis of the Quran. This new major, being on the rise and receiving much attention, has many positive aspects. But like every other new major, it might face challenges. So, it needs pathology. The research at hand, after a brief introduction of interdisciplinary studies and their functions, revises the challenges of interdisciplinary studies [particularly humanities] in two of ‘basic’ and ‘operational’ categories and offers the appropriate solutions for the above-mentioned challenges. The result shows that there are many basic challenges between the Quran and the dominant humanities that trace back to different worldviews and foundations. The interdisciplinary studies of the Quran and humanities faces serious challenges such as ‘two extreme approaches’, ‘the contradictory propositions of the two sciences’, ‘crooked and non-professional statements’ and ‘imposing theories on the Quran’. There are, however, scientific and operational solutions for these challenges. They cannot stand in the face of rapid growth of science. Keywords: the Quran, Humanities, Challenge, Interdisciplinary Studies, Scientific Exegesis